ترکیب و چارت زمانی برنامه های R. E
برنامههای غنیسازی، پیشگیری از مسئله و درمان R. E می تواند با افراد، یک زوج، یا یک خانواده و یا با گروهی از افراد و زوج ها و خانواده ها استفاده شود. قالب و چارت زمانی انعطافناپذی وجود ندارد. برنامه های غنیسازی و پیشگیری از مشکل می توانند به دو بخش یک روزه تقسیم شوند که در روز اول مهارت های اصلی و محوری و روز دوم برای مهارتهای پیشرفته میباشد و یا در دو روز متوالی مثل تعطیلات آخر هفته انجام شود. همچنین در یک سری نشستهای هفتگی نیز قابل اجرا میباشد. این نشست ها دو ساعت در هفته و به مدت 10 الی 15 هفته طول میکشد. موارد دیگر اشکال زمانی شکل نیم روزی است که از 1 الی 4 هفته به طول می انجامد. اگر چه قالب های یک روزهی بلند مدت برای بسیاری از زوجها راحتتر است، ولی برای یک برنامه اهمیت زیادی دارد که در طول چند هفته تداوم یابد. در این حالت فرصت بیشتری برای بررسی مهارت ها در خانه وجود دارد. و مهمتر اینکه به زوجین این امکان را می دهد که فرصت بیشتری داشته باشند تا این مهارت ها را برای حل مسئله و گسترش مهارتها در خانه به کار برند. به علاوه نتیجهی مستقیم مفیدی که بدست میآید این است که فضایی خارج از جلسات فراهم میکند و همچنین فرصتی برای استفادهی بیشتر از فرصتها و شکلهای دیگر کاربرد مهارتهای آموخته شده، فراهم میکند. مثلاً تکالیف منزل به دلیل این که در زندگی روزمره به کار میروند امکان بازبینی، نظارت و ارزشیابی فراهم میآورند(سوکا، 2005).
2-4-5- قالبهای زمانی جلسات R. E
جلسات درمانی R. E دارای اشکال ذیل می باشد: ماراتون (1 تا 2 روز متوالی در هفته). مینی ماراتون(3 تا 4 ساعت)، جلسات هفتگی( معمولاً 1 ساعت)، تک جلسه( 50 دقیقه). جلسات ماراتون و مینی ماراتون به ویژه برای مراجعان حرفهای مفید است(که ممکن است 2 روز تحت مراقبت بودن را نتیجه بخشتر و مفیدتر از کمتر 2 روز بدانند). برای مراجعینی که از خارج شهر میآیند و مراجعینی که مسافت زیادی را طی میکنند، و نیز حل بحرآنها و تصمیمگیری در مورد چگونگی آشتی دادن بسیار خوب میباشد. درمان R. E از طریق تلفن نیز قابل اجرا است (سوکا،2005).
2-4-6- سبک های درمان R. E:
روش حل بحران زمانی به کار می رود که بحرانی وجود دارد که باید در عرض 5-1 ساعت حل شود. به خاطر اینکه زمان محدودی برای درمان وجود دارد، و یا به دلیل اینکه مشکل باید قبل از تاریخ خاصی که تعیین شده است حل شود، یا به دلیل نیازهای یک یا چند تن از اعضای خانواده این روش برای حل یک تعارض، بسته به مهلت تعیین شده در یک تا 5 ساعت طراحی شده است، که میتواند به شکل جلسات ماراتن یک یا دو هفتهای، یک روزه یا نیم روزه باشد. درمانگر نقش مراجع را در طولانی مدت در نظر می گیرد و از روش های درمانی خاص R. E استفاده مینماید که شدن (یا تبدیل شدن) و شستشو دادن نامیده میشوند و در بخشهای بعدی توضیح داده میشوند. این درست است که شروع مراجعان به کار روی مشکلات جدی خود بسیار سریعتر از زمانی است که منتظر بمانند تا اینکه کاملاً مسلط بر مهارتهای هستهای و محوری R. E شوند و باعث صرفهجویی در وقت می شود ولی این خطر را ایجاد می کند که مراجعان نتوانند به صورت کامل و مطمئن مثل روش زمانبندی شده مهارتها را یاد بگیرند. در سبک زمانبندی شده بر اساس اطلاعات بدست آمده در زمان پذیرش، از چگونگی مدت زمانی که صرف مراجعان برای حل مساله اصلی آنها می شود و آنها می توانند از مهارت ها در زندگی روزمره خود استفاده کنند برآوردی صورت میگیرد. سعی براین است که از آنها تعهدی برای یک بازهی زمانی مشخص گرفته شود. معمولاً این زمان بین 20-10 ساعت است، اما این زمان می تواند طولانیتر شود، بویژه اگر مشکلات با هم ترکیب شده باشد( مثلاً احتمال نیاز به تخلیهی هیجانی گسترده به خاطر آسیبهای زندگی، یک پیشامد با عواقب نامعلوم، ترک مکان قبلی و جابجاشدن، سوء استفاده از مواد و الکل). زوج میداند که این براورد با این فرض ایجاد شده که آنها خارج از جلسهی درمان بر روی یادگیری مهارتهای R. E کار کنند و هنگامی که بر این مهارتها تسلط یافتند، مسائل و تعارضهایشان را حل نمایند. در رابطه با پذیرش این روشها انعطاف وجود دارد. برای مثال شخصی ممکن است با روش زمانبندی شده شروع کند و به دلایل مختلف تصمیم بگیرد به روش حل بحران بپردازد و از این فرمت استفاده کند یا فردی ممکن است بعد از حل بحران اولیه، به روش زمانبندی شده بپردازد(جورنی و کاودو[1]، 1999، جورنی و سوکا،2004) .
2-4-7- روش های مداخله
یکی از نشانههای مهم برای فهم فرایند R. E این است که زمانی که مهارتهای پایه آموخته میشوند و کار در مراحل اولیه است، هرگز به مراجعان اجازهی برخورد ناشیانه و بدون تجربه با مسائل داده نمیشوند. وقتی یکی یا هر دو نتواند ماهرانه برخورد کند درمانگر به عنوان مربی مهارتها، از روشهای رفع ایراد، سرمشق دهی، شدن و شستشو دادن استفاده میکند( این مهارت ها در بخش های بعدی توضیح داده میشوند). همچنین مهم است که دانسته شود که بعد از آموختن مهارتهای پایه تعاملات تقریباً مخصوص بین شریکها میباشد. مهارت بحث و مذاکره تضمین میکند که هر دو شریک زمانی که خود را ابراز میکنند، همدلی دریافت مینماید. این هم به نوبهی خود باعث میشود که در تمام مدت صحبت، هر کدام از شریکها در مقابل دیگری یکی از دو سبک رفتاری را که قابل ادغام در همدیگر نیست، بکار برد. یعنی این که یا از روش همدلی یا از روش ابرازگری استفاده میکنند طوری که زمانی که یکی ابرازگر است، دیگری پاسخ همدلانه میدهد و برعکس. رهنمودهای بحث و مذاکره به آنها نشان می دهد که چگونه به روش سازنده و هماهنگ از یک حالت به حالتیی دیگر بروند، طوری که همزمان به نیازهای عاطفیشان هم پرداخته شود. وقتی به شرکتکنندگان یک مهارت R. E آموخته میشود، عموم مراحل زیر در قالبهایی به کار برده میشود که بیش از یک روز یاآخر هفته طول می کشد:
1- ارائه دلیلی عقلانی برای یک مهارت و اینکه چگونه می تواند برای رسیدن به اهداف ارتباطی کمک کند.
2- ارائه ی تکالیف خواندن برای مطالعه ی مهارت های پایه R. E شامل: الف)راهنمای برنامهی غنی سازی روابط( جورنی ، 1991)، یا راهنمای کمکی غنیسازی روابط(جورنی، 1991)؛ ب) برنامهی شنیداری غنیسازی روابط( جورنی ، 1994) و ج ) نوارهای سمعی غنی سازی روابط( جورنی و اگلسنگ[2]، 1981).
3- استفاده از نوارهای ویدیویی یا نقش بازیکردن زنده در جلسه برای نشان دادن مهارت
- طراحی و پاسخ دادن به سوالاتی در مورد قسمتهای مختلف مهارت
- نظارت بر زوجین در تمرین مهارت، با کار بر روی موضوع خاصی که برای زوج اهمیت دارد.
- ارائهی تکالیف منزل برای تمرین هر مهارت، که کاربرد غنی سازی روابط را در خانه نشان میدهد
- به تدریج ارائه ی تکلیف منزل برای تمرین مهارت ها در خانه سختتر از زمانی می شود که عنوان ، موضوعات و طرح های غنی سازی و مسائل و تعارضات واقعی وجود دارد.
- تکمیل پرسشنامه روابط، چک لیست ها و گزارش های کوتاه و نوارهای صوتی که افراد از جلسات حل مسئله و تعارض در خانه تهیه میکنند.
- نظارت بر پیشرفت کامل و تاثیر گذاری کامل مهارتها با استفاده از آنچه در بالا آمد.
- چنانکه شرکت کنندگان کاملاً در کاربرد مهارت ماهر شدند، ممکن است نظارت روز مره بر نوارهای صوتی کنار گذاشته شود، ولی گزارش تمرینات و سایر تکالیف ادامه می یابد(گینزبرگ، 2000).
2-4-8- توالی موضوع در R. E
معمولاً در برنامه های پیشگیری و غنی سازی R. E ، شرکت کنندگان ابتدا به بحث در مورد موضوعاتی هدایت می شوندکه حالتهای دفاعی را تحریک نکند و نگرانی و اضطراب در شریک ایجاد نکند، از قبیل تجارب فراموش نشدنی عالی یا روابط دوران کودکی ویا افکار و احساسات مثبت در مورد شریکشان و پیشنهادهایی برای غنیسازی ابعاد مختلف رابطه زناشویی (ایدههای برای ارتقای روابطی که فکر میکنند همسرشان میپسندد، مثل صرف وقت بیشتر برای فعالیتهای لذتبخش). سپس قبل از پرداختن به مسائل جدی، در مورد موضوعات عادیتر صحبت کنند. در این روش، که واقعاً مفید است، از موضوعات مشکل بحث نمیشود تا زمانی که شریک به اندازهی کافی تمرین کرده و بر مهارتها مسلط شود و نحوهی اجرای آنها برایش عادی شده باشد(گریفین و جورنی،2001).
2-4-9- نقش رهبر در جلسات R. E
در گروه R. E در صورت امکان 5 عضو یا بیشتر عضویت دارند که رهبر به ازای هر3 تا 5 زوج، با یک دستیار مربی کار میکند. این دستیاران مربی اغلب یا خودشان درمانگرند، یا درمانگران تحت تعلیم هستند و یا میتوانند داوطلب با تجربه قبلی نیز باشند. رهبر ابتدا تکالیف منزل را مرور و نظارت میکند. در تاریخی که شرکت کنندگان تعیین میکنند، میزان تحقق تغییرات رفتاری را ارزیابی میکند و بازبینی لازم را انجام می دهد. هر کدام از زوجین تمام احساسات خوبی را که با تغییر در رفتار شریکشان تاکنون ایجاد کرده اند بیان می کنند. در صورت لزوم رهبر بر تجدید نظرهای لازم در طرح کار نظارت مینماید(جورنی و سوکا،2004).
2-4-10- پاسخ یا واکنش های خاص رهبر یا درمانگر
این بخش به پاسخ های مختلفی می پردازد که رهبر یا درمانگر در R. E به کار می برد و اساساً منحصر به R. E است.
2-4-10-1- شدن(تبدیل شدن)
در شدن بیش از آنکه مراجع با گفتگو آماده شود و یا مثل سرمشق دهی صورت گیرد یا پیشنهادی ارائه شود که متناسب با مراجع باشد و او را برانگیزد، درمانگر بیشتر نقاب و شخصیت مراجع A را گرفته و با شریک «الف» یعنی «ب» صحبت می کند، چنانکه گویی درمانگر به «الف» تبدیل شده باشد. شدن(تبدیل شدن) در موقعیتهای بحرانی بکار میرود که یک مشکل باید فوراً مطرح و حل شود، ولی هنوز زوج مهارتهای درست انجام دادن آن را ندارد، و در موقعیتهایی که مراجع شدیداً برای صحبت کردن هیجانزده می شود، یا زمانی که احساسات و پویایی های زیربنایی درگیرند که برای شکلدهی و برانگیختن بسیار پیچیده هستند(معمولاً برای نوجوانان غیرقابل کنترل که شدیداً در مقابل حرفزدن مقاومت میکنند روش بسیار موثر و مفیدی است). اینجا نمونه ای از (شدن) ذکر میگردد:
کادن زنی است که گرچه گریه میکند اما به نظر میرسد مطالبی برای گفتن وجود دارد که او نمی تواند فاش کند. درمانگر معتقد است که شدن مناسبتر از مشکل گشایی است. درمانگر میتواند بگوید کادن اگر موافقی من می خواهم به جای تو بادنی صحبت کنم. کادن سرش را به نشانه ی تایید تکان می دهد. درمانگر خطاب به همسر کادن یعنی دنی می گوید : دنی من دوستت دارم، بیشتر از هر کس دیگری دوستت دارم. و درمانگر به نشانه ی پرسش رو به کادن برمیگرداند و کادن مجدد سرش را به نشانهی تایید تکان میدهد. درمانگر رو به شوهر ادامه می دهد: وقتی تو الکل مینوشی و تحریک میشوی من تا سر حد مرگ میترسم، وقتی تو دیر به خانه میآیی من خیال می کنم که تو در بیمارستان هستی. رو به کادن برگشته می گوید(درست می روم کادن)؟ کادن با گریهی بلندتر پاسخ میدهد(بلی ) و حتی احتمال میدهم مرده باشی. شدن(تبدیل شدن) میتواند در چند جمله و یا در صورت لزوم در تمام جلسات صورت گیرد(سیندر، 1996؛ به نقل از سیندر ، 2000).
[1] – Gguerney, B. G., Cavedo, C
[2] – Guerney, B. G., Jr., & Vogelsong, E.
[3] – becoming
