کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 248

دست از پا دراز تر-مایوس شده-ناموفق

دست خوش !-آفرین

آواز دهل-چیزی که تنها سخن‌گفتن درباره‌ی آن جالب است-نه خودش = چیزی که از آن سخن زیاد می‌گویند اما واقعیت آنچنانی ندارد

الف الف کردن-قاچ‌قاچ کردن

تخت و تبارک-با آسودگی خیال

دهنی شدن-آب دهان خوردن به غذا یا چیزی

از راه به‌در بردن(فریب دادن، اغوا کردن)

رک گویی-صاف و پوست کنده حرف زدن

روز بد نبینی-امیدوارم به سرت نیاید

چیز خور کردن-خوراندن سم یا موادی که رمالان و دعانویسان تجویز می کردند
از بر گفتن یا نوشتن(متنی به اتکاء حافظه)

خلاص کردن-تمام کردن-کشتن

بزن-شجاع-دلاور-اهل دعوا و مرافعه

دالنگ و دلونگ-صدای زنگ چارپایان

چروکیده-چین دار شده-ناصاف

زبان پس قفا-نوعی گل است

از چیزی زدن(از مقدار چیزی کسر کردن)

 

خاک به سری کردن-همبستر شدن زن با شوهر

حیاط خلوت-حیاط کوچکی در جلو یا پشت خانه
از خود بودن-خودی بودن-محرم بودن

 

چرند-حرف پوچ و بی معنی

چشم به دهان کسی دوختن-مطیع محض کسی بودن

بگیر و ببند-توقیف و حبس-حکومت نظامی

آب لمبو(چلانده‌شده، فشرده)
حرف بی ربط-سخن نامربوط

 

 
آنجا رفتن که عرب نی انداخت(به جایی دور و بی‌بازگشت رفتن)

پَس-ناجور-خراب

آبِ آب-آبکی-بی‌مایه-بیرنگ

خوار و ذلیل-نگا. خوار و خفیف
از ریخت افتادن(تناسب خود را از دست دادن، بی‌جلا و جلوه شدن)

خواب و خوراک-خورد و خواب

بادپا-تند رو-تیز تک

چغل خوری-سخن چینی

دزد و حیز-نادرست و مکار

خام سوخته-از درون ناپخته-از بیرون برشته

چُر-ادرار
رَطب و یا بس گفتن-سخنان درست و نادرست گفتن-آسمان و ریسمان به هم بافتن

خداپسندانه-مورد پسند خدا

بی سایه سر شدن-بی صاحب ماندن-بیوه شدن

دوبلور-دوبله کننده

آب در چشم نداشتن-شرم و حیا نداشتن

روی دایره ریختن-روی داریه ریختن

جوش جوانی-جوشی که بر صورت یا کمر جوان ها می زند-جوش غرور

خاتم کاری-نشاندن استخوان در چوب برای نقش و نگار دادن

چیز دار-ثروتمند

چوب رخت-چوبی افقی که جامه را بر آن می آویزند

 

آل آروادی-زن سخت بی‌حیا و بد‌رفتار
جا رفتن-مغلوب شدن-خود را کنار کشیدن

پیچیدن نسخه-آماده کردن داروی نسخه ی دکتر در داروخانه

پر روده-پرچانه-روده دراز

 
چارواداری-زشت-وقیح-بی ادبانه

چوغ-چوب

زار-کوتاه شده ی زایر

دل گرفتگی-غم-غمگین بودن

باعث و بانی-عامل-محرک-سبب-حامی

افتادن به گردن کسی-به کسی تحمیل شدن

پس دادن درس-پاسخ دادن به پرسش های درسی
باطله-چیزی که ارزش خود را از دست داده است

پشت سر هم-پیاپی متوالی

خس و خاش-آشغال-خس و خاشاک

زُق زُق کردن-احساس درد و تیر کشیدن

خوش آب و رنگ-سرخ و سفید چهره-زیبا و ملیح

از جلوی کسی در آمدن(در برابر کسی مقاومت کردن)

 

خیساندن-در آب فرو بردن-در آب گذاشتن-خیس کردن

خانه یکی-صمیمی و یکدل

تَپ تَپ-آواز خوردن چیزی به چیز نرم

اَنف کسی معیوب بودن-ابله بودن-خل بودن

دزد و دغل-نادرست و مکار
حیوان-نوعی دشنام به کسی که کاری را از روی بی شعوری کند

بی غم-بی خیال-لاقید-بی درد

 

جفنگ گفتن-یاوه گفتن-هرزه درایی

دسته بازی-حزب و گروه راه انداختن

اوت بودن-بی‌خبر بودن-از مرحله پرت بودن
پت پتی-موتور سیکلت

بامبول سوار کردن- بامبول در آوردن
خرده پا-کاسبان جزء و کم سرمایه
بنده منزل-خانه ی من

دیر به دیر-هر از گاهی-هر از چندی-دیر دیر

به گوزی بند بودن-سست و ناپایدار بودن
ترشی انداختن-ترشی درست کردن-بی استفاده گذاشتن و به کسی ندادن چیزی
چارخانه-شطرنجی

دست آموز-تربیت شده-آموخته

 

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن-اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن

زاق-چشم زاغ چشم

دو دو زدن-تکان تکان خوردن

راه دادن-باز کردن راه عبور-کنار رفتن از سر راه-اجازه ی ورود دادن-رضایت دادن به عمل جنسی

راست شدن-رو به راه شدن

خدمت رسیدن-به حضور رسیدن

از بن ناخن(ذخیره، بندگی، اطاعت)

تاتوله هوا کردن-به حیرت دچار کردن-به سکوت واداشتن

 

جُستن-چیز گمشده را یافتن

رنگ و وارنگ-رنگارنگ-به رنگ های گوناگون-از همه نوع

 

جل و پلاس خود را پهن کردن-در جایی اقامت کردن

تلیت-نان خیسانده در غذای آبکی

دست نماز-وضو

پا به پا شدن-تردید داشتن

آلنگ دولنگ(چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند)

دل گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن

 

 

توان هماوردی با کسی را داشتن

دو زار-دو هزار-دو قران-دو ریال

خودکار-دستگاهی که نیازی به مراقبت انسان ندارد

اوستاکار(استادکار، ماهر و مسلط)

آینه‌ی دق-آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم

ته چک-بن چک-بنجاق-بخشی از دسته چک که پس از جداکردن چک باقی می ماند

خردمرد کردن-ریزه ریزه کردن
از اوناش نبودن ( فقط به‌صورت منفی)(از جمله‌ی کسانی نبودن که مخاطب گوینده‌ی جمله را از آنان پنداشته است)
پدر کشتگی-دشمنی شدید-کینه

 

دوا خوری-عرق خوری-مجلس صرف مشروبات الکلی

 

پای خود را کنار کشیدن-دخالت نکردن
خایه ی غول را شکستن-به تمسخر برای کوچک کردن و ناچیز شمردن کار کسی می گویند

پنجه کش-نوعی نان برشته و نازک

بی سایه سر شدن-بی صاحب ماندن-بیوه شدن

 
از زبان افتادن(لال شدن)

زُق زُق کردن-احساس درد و تیر کشیدن

آخش درآمدن-از درد نالیدن

افتادن دست(از فرط کار زیاد در دست‌های خود احساس خستگی بسیار کردن)

چُر-ادرار
جد و آباد کسی را گفتن-آبا و اجداد کسی را دشنام دادن

زیر سر کسی بودن-مسئول کاری بودن-در کاری دست داشتن

دل قرصی دادن-اطمینان خاطر دادن

ارباب حجت(اهل منطق)

دو پا-انسان

دلقک-شخص مسخره

چاشنی کردن-چیزی را با چرب زبانی به کسی قالب کردن

روضه خواندن-سخنان بی فایده گفتن-آه و ناله کردن

دو به دو-دو تا دو تا

آفتابه‌دزد-دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند

 
آدم نچسب-کسی که جاذبه‌ای ندارد و علاقه دیگران را جلب نمی‌کند
جاپایی برای خود باز کردن-خود را به جایی بند کردن

تفنگ انداختن-تیراندازی با تفنگ

پرچانگی کردن-پر گویی کردن-وراجی کردن

 

باریک-دقیق-حساس

چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند

از بای بسم الله تا تای تَمَت-از اول تا آخر-از سیر تا پیاز

اتصالی کردن(در یک مدار یا سیم‌های برق جریان ناخواسته روی دادن)

به روز کسی افتادن-وضعی مانند وضع کسی پیدا کردن

انسان بودن-شریف و درست بودن

 

خواه و ناخواه-از روی میل یا اجبار

بیراهه-راه میان بر ولی دشوار

آب نخوردن(درنگ نکردن)

پای پس-عوض-تلافی
از صدقۀ سرِ(از عنایت و لطفِ)
دریدگی-وقاحت-بی شرمی-پر رویی

زدن بر طبل بیعاری-خود را به بی دردی زدن

توجیهی-برنامه های توضیحی

بله بران-قول و قرارهای پیش از ازدواج در میان خانواده های عروس و داماد

خال-نقطه ی سیاه-لکه

ریق افتادن-ریغ افتادن

آفتابه‌دزد(دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند)

این سفر(این بار)

در به دری-بی خانمانی-آوارگی

حرف شنو-سر به را-مطیع

پاشنه ی دهان را کشیدن-دشنام فراوان دادن

از گل نازک‌تر به کسی نگفتن-با کسی سخت مهربان و پرمحبت رفتار کردن

دهان کسی چاییدن-آرزوی محال داشتن-از عهده ی چیزی بر نیامدن

بیرون رفتن-به توالت رفتن

 

 

از ریش برداشتن، روی سبیل گذاشتن(کار غیرمنطقی و بی‌نتیجه کردن)

تیپا کردن-با اردنگی بیرون کردن

دست به سینه-آماده ی فرمان-در نهایت ادب و احترام

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

زیر غلیانی-ناشتایی-غذای صیح-چارپایه ای که زیر غلیان می گذارند

بازوبند-نواری که به نشانه ی معینی بر بازو می بندند
دست و رو نشسته-ناکس-ناچیز

این تن بمیرد(سوگندی که یا در اصرار و یا در اثبات حرف خود یاد می‌کنند)

آب اندام(زیبا تن و خوش‌رو)

خِل-خلط بینی

ادا در آوردن-مسخرگی کردن-تظاهر کردن-تقلید کردن
چشم خوردن-نظر خوردن

آزار داشتن(انجام کاری به قصد اذیت دیگری، کرم داشتن)

انگشتر پا-چیز بی‌ارزش
بلا نسبت-دور از جانب شما

به چوب بستن کسی-کسی را با چوب تنبیه کردن-فلک کردن
پیاز کسی کونه کردن-ماندگار شدن در جایی-میخ خود را کوبیدن

ریش سفید-مرد سالخورده و محترم

ژوکر-آدم همه فن حریف

حجله بستن-به پا کردن و آراستن حجله

چغاله بادامی-چغاله بادام فروش

خوردنی-غذا-قابل خوردن

خاک و خُل-گرد و غبار-آشغال

زیر جلی-پنهانی-آهسته

خیس کردن-ادرار کردن به خود

جنس کسی خرده شیشه برداشتن-آب زیر کاه بودن-حقه باز بودن

به چاک زدن-فرار کردن-جیم شدن

از پیش بردن-با موفقیت انجام دادن
جوشی کردن خود-خود را عصبانی کردن
به محضِ-به مجرد ِ-همان وقت که
خلاف-جرم
بخت گشا-شانس آور-سبب خوش اقبالی-مایه ی سفید بختی
خاک بر سر-توسری خورده-داغ دیده-بدبخت

خجالت کشیدن-شرمنده شدن

در پوست کسی رفتن-سخت مزاحم کسی شدن-از کسی بد گفتن

باریک-دقیق-حساس

پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

 

 
خود را به کوچه ی علی چپ زدن-خود را بی اطلاع نشان دادن
بازداشتگاه-زندان موقت
داغ کسی را تازه کردن-کسی را به یاد مصیبتش انداختن

چینه کشی-شغل چینه کش

خوش دوخت-لباسی که به اندازه و برازنده دوخته شده باشد

زیر پای خود را سست دیدن-موقعیت خود را نااستوار دیدن-شغل و سمت خود را در خطر دیدن

جرز-شکاف میان دو بخش دیوار-ستون-بلند بی مصرف

بی برو برگرد-بدون تردید-بی چون و چرا

تلیت-نان خیسانده در غذای آبکی

خم گرفتن-فنی از کشتی

چوب آخر را زدن-پایان کاری را اعلام کردن-مانند در حراج

از شیر گرفتن-به دوره‌ی نوزادی پایان دادن

در رفتن پاتیل کسی-تاب نیاوردن-ناتوان شدن

از چشم کسی برق پریدن(شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد)

از زیر سنگ در آوردن-چیزی را هر چند نایاب و تهیه‌اش دشوار باشد به دست آوردن

 
زیر سر گذاشتن-زیر سر داشتن

زیر اخیه رفتن-به نفع کسی به کاری تن دادن

 

دیوار حاشا بلند است-به آسانی می توان موضوع را انکار کرد
خشکه بی آب-نوعی فولاد که آهن و چدن را با آن می تراشند

خرد و خاکشیر-ریز ریز و ذره ذره شده-از پا درآمده

روی داریه ریختن-رسوا و بی آبرو کردن-برملا کردن-آشکار کردن

تریاکی-معتاد به تریاک

 

چاووش-کسی که به هنگام رفتن زایر به زیارت اشعار مناسب می خواند

آسمان تا زمین-تفاوت بسیار

آهوی مانده گرفتن-بی‌انصافی کردن-عاجزکشی کردن

آن سفر-آن بار-آن دفعه

 

زیر آب کردن سر کسی-کسی را بی سر و صدا کشتن
پاتختی-چارپایه ی کوچک کنار تختخواب-روز بعد از عروسی

حَب-قرص

چانه گیر-کسی که خمیر را چانه می کند

دَمَغ-افسرده-ناراحت-خیت

چاقاله ،-چغاله میوه ی هسته دار نارس

بچه ی-اهل ِ

بی عرضه-بی لیاقت-بی مصرف

دیزی-ظرفی سفالی یا فلزی که در آن آبگوشت می پزند-آبگوشت

بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان

با هم کنار آمدن-با هم ساختن
آواز دادن-خواستن
چراغانی کردن-جشن گرفتن

باب دهان-موافق سلیقه-مطابق میل-خوشایند

چرمی-از جنس چرم

پست خوردن کسی-با کسی رو به رو شدن

دشت کردن-فروختن اولین جنس-نخستین بار پول گرفتن

جن بو داده-نوعی دشنام است

به یک تیر دو نشان زدن-با یک اقدام دو کار انجام دادن-با یک کار دو نتیجه گرفتن

چل گُل-روغنی با خاصیت دارویی

رقصیدن به ساز کسی-تابع سلیقه و خواست کسی بودن-از خود اراده ای نداشتن و از دیگری تبعیت کردن

 
تلپی-برای نشان دادن افتادن بدون مقاومت به کار می رود

درگذشت-مرگ

خوش دوخت-لباسی که به اندازه و برازنده دوخته شده باشد

چک و چیل-لب و لوچه

الکی(بی‌هوده، بی‌خود، دروغکی)

جیب خالی پز عالی-کسی که در عین تهی دستی افاده دارد و خودش را با ظاهرسازی بگیرد

برگ زدن-حقه زدن-سر کسی کلاه گذاشتن-تقلب کردن

حساب بردن-پروا داشتن-اطاعت کردن

زن ذلیل-مردی که مطیع محض زنش است

چلو-برنج آب کشیده

پر کسی به پر کسی گرفتن-برخورد مختصری با کسی داشتن

جز و ولز-نگا. جز و وز

حاجی لک لک-لک لک-شخص بلند قد

آبی از کسی گرم نشدن(بهره‌ای از کسی نبردن)

ابوقراضه-ابوطیاره

از شیر گرفتن-به دوره‌ی نوزادی پایان دادن

 
دست به ریش کشیدن-با التماس خواهش کردن

آدم شش‌درچهار(شخص کوچک اندام و ریزنقش)

روان کردن-از بر کردن

جرینگ-صدای سکه های پول

پشت بندی کردن-به انتظار غذا چیز مختصری خوردن

 

خدا و خرما را با هم خواستن-از دو محل سود بردن-دو سره بار کردن

 

تلکه بندی-چیزی سرهم بندی شده و آسیب پذیر

پس کله ی کسی زدن-کسی را به کاری واداشتن
 

تاب خوردن-بازی کردن با تاب-پیچ و خم برداشتن

چشم نازک کردن-ناز و افاده کردن

خاکه رو خاکه-پی در پی کاری را انجام دادن یا چیزی را خریدن

حِجله-گنبد مانندی که همراه با آیینه های ریز و گوی های صیقلی بر گور افراد جوانمرگ شده می گذارند

جاکن شدن-به حرکت در آمدن

آب و خاک-میهن-دیار
خل بازی-حرکات غیر منطقی و غیر عاقلانه

زال و زندگی-وسایل زندگی-اسباب معیشت

درد دل-غم و اندوه درونی

پا خوردن-فریب خوردن

دل داشتن-جرات داشتن-دلیر بودن

چلاق-دست و پا شکسته یا بریده

 
 

بی ریخت-زشت-بد ترکیب

دزد سر گردنه-کاسب نادرست و گران فروش

بی در و پیکر-ولنگ و واز-بی حساب و کتاب-بی نظم و قاعده

خوردن چیزی به چیزی-جور بودن چیزی با چیزی

بچه پس انداختن-فرزند به دنیا آوردن

اجابت کردن معده(قضای حاجت)

دوا شور کردن-شستن فرش با دوا

 

جِر گرفتن کسی را-اوقات کسی تلخ شدن

آتشخوار-ظالم-حرام‌خوار

ابرو نازک کردن-ابرو تنگ کردن
بد هوا-کسی که به خیال های بلند تر از حد و حق خود افتاده باشد
خودسر-گستاخ-سرکش

خداحافظی کردن-به درود گفتن

د ِ-پس-آخر

پشت سر کسی صفحه گذاشتن- پشت یر کسی حرف زدن
خواب نامه-کتابی که در آن تعبیر خواب ها نوشته شده است
دوا درمان-مداوا-معالجه

دوبلاژ-برگردان گفت و گوی فیلم به زبان دیگر
دنگ کسی گرفتن-هوس نابه جا کردن برای انجام کاری-تصمیم ناگهانی برای کاری گرفتن

تخته کردن-تعطیل کردن-بستن-از رونق و اعتبار انداختن

اتیکت(برچسب، آداب و رسوم، قاعده)

پا منبری کردن-دنبال حرف کسی را گرفتن-درباره ی سخن کسی توضیح دادن

بی در رو-بن بست

باز و ولنگ-گل و گشاد-بی نظم و ترتیب

این تن را کفن کردی(این تن بمیرد)

به گوزی بند بودن-سست و ناپایدار بودن

پس انداز-پول کنار گذاشته شده-صرفه جویی

خجالت زده کردن-شرمنده کردن-خجالت دادن

افسرده‌بیان(بی‌هوده و بی‌مزه‌گو)
راسته بازار-بازار راست و مستقیم

آب در چشم نداشتن-شرم و حیا نداشتن

بند آمدن-متوقف شدن

دو لُپه خوردن-با خرص و ولع خوردن-لقمه های بزرگ برداشتن

جیبی-قابل گنجاندن در جیب-مربوط به جیب
چو انداختن-شایعه پراکندن

آب مروارید(تار شدن عدسی چشم)

این دست و آن دست کردن-وقت تلف کردن-وقت کشتن-به عقب انداختن

 

آویزان کسی شدن(طفیلی کسی شدن)

بجا آوردن-شناختن-دریافتن
بد ریخت-بد شکل-بد هیکل-بد قواره

تو لاک خود رفتن-با کسی کاری نداشتن-توی عالم خود بودن

انکر منکر(بسیار زشت و بدترکیب)

درز و دوز-شکافتن و دوختن-راست و ریس کردن کار

خون سیاوش-انگیزه ای که سبب نابودی دو خانواده-دو شهر یا دو کشور شود

حمله ای-مبتلا به بیماری غش

اُرد کسی را خواندن(به حرف کسی گوش کردن، اهمیت دادن)

پشم بودن-بی ارزش بودن-بی معنی بودن

پیراهن بیش تر پاره کردن-بیش تر تجربه داشتن

 

حرفشان شدن-مشاجره ی لفظی پیدا کردن-اختلاف پیداکردن بر سر چیزی

 

راه نزدیک کردن-میان بر زدن-مهمان شدن بر کسی که خانه اش نزدیک است
بی بخار بودن-بی عرضه بودن-ناتوان بودن
خام عقلی-حماقت-دیوانگی

آکله فرنگی-سیفلیس

بنا بودن-قرار بودن

دق کُش کردن-سبب مردن کسی از غم و اندوه شدن

چار دستی-قمار چهار نفری

حساب کتاب-رسیدن به محاسبات-نظم و قانون
بد لعاب-بد گوشت-بد خلق
بلغور کردن-سر هم ردیف کردن-حرف های قلمبه زدن-شکسته و نامفهوم حرف زدن

 

ترکیدن بغض- بغض کسی ترکیدن

زدُ وازد-زیر و رو کردن کالا و سوا کردن نوع به تر
زبان مو درآوردن-بسیار گفتن و نتیجه نگرفتن

ریز-خرد-کوچک
زند و زا کردن-زاییدن-زاد و ولد کردن

دل داشتن-جرات داشتن-دلیر بودن
 

پوست سگ به روی خود کشیدن-بی شرمی را به نهایت رساندن

خروس کسی خواندن-شاد و شنگول بودن-روزگار بر وفق مراد بودن

پاتوغ-محل گرد آمدن

پَر جبرئیل-چیز کمیاب و نادر-پول

تند نویسی-سریع نویسی

چراغ دستی-چراغ قابل حمل با دست

رو به رو کردن-در برابر هم وادار به اظهار عقیده کردن
آفتاب‌رو-جایی که آفتاب بر آن بتابد

تیپ هم-جور-هماهنگ-متناسب

پیزر-پوشال های نازکی که برای نشکستن ظروف شیشه ای میان آن ها می گذارند