فهرست فرهنگ لغت خودمونی قسمت یازدهم

از سر باز کردن-دور کردن-رفع مزاحمت کردن

از دست دادن-گم کردن
توی مخ کردن-به خاطر سپردن-از بر کردن
آب‌زیرکاه(حیله گر، فتنه انگیز، دو رو)
خُردمُرد شدن-ریزه ریزه شدن

 

خونین و مالین-زخمی-خونی شده
خیارک-ورم و آماسی که در کش ران و بغل پیدا شود

چیزی را به کسی زهرمار کردن-مانع از لذت بردن از چیزی شدن

دلگرم-علاقه مند-مشتاق
جیز گر-ربا خوار-کسی که از دیگران برای دادن مکان غیرقانونی پول می گیرد

از پس چیزی (کسی) بر آمدن(توان انجام کاری را داشتن، توان هماوردی با کسی را داشتن)

 

افسارگسیخته(سرکش)

خواب نامه-کتابی که در آن تعبیر خواب ها نوشته شده است
خر پول-دارای پول زیاد-تروتمند

 

دود دادن سبیل کسی-ادب کردن-تنبیه کردن-شکست دادن
برادر زاده-فرزند برادر

بی سیرت-بی آبرو

خود را به کرگوشی زدن-به نشنیدن تظاهر کردن

ته دل کسی مالش رفتن-احساس ضعف یا ترس کردن-حالتی شبیه به گرسنگی داشتن

روغنی-آلوده به روغن

چِز دادن-روی آتش گرفتن پوست برای سوزاندن موها و پرها

پرت شدن-دور افتادن از مطلب

انداختن-فروختن جنس بنجل و ارزان به بهای گران-درست کردن

جارو کردن زیر پای کسی را-موجب اخراج کسی از کاری یا جایی شدن

حرف توی دهن کسی خشک شدن-از سخن گفتن باز ماندن

خاک و خُل-گرد و غبار-آشغال

تُف به دهن-حیرت زده
روی خون افتادن زن آبستن-بچه انداختن
آش آلو کردن(خجالت‌زده کردن، کنفت کردن، سکه‌ی یک پول کردن)

خودخور-کسی که غم خود را در دل می ریزد و با کسی در میان نمی گذارد

اردک‌پرانی(از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن)

زدن زیر آواز-بی مقدمه به خواندن پرداختن

جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن

الحق و الانصاف-انصافن-حقن

بازداشتی-زندانی موقت

داغ-مصیبت-اندوه-سخت گرم-سوران

در تنور چوبی نان پختن-خیال خام در سر داشتن-کار ناشدنی انجام دادن

دست به سینه-آماده ی فرمان-در نهایت ادب و احترام

حلال کردن-از تقصیر کسی گذشتن-طلبی را به کسی بخشیدن

دق دلی-دق دل

بالای چشمت ابروست- به کسی نگفتن که بالای چشمت ابروست

ته و تو-کنه حقیقت-باقی مانده ی هر چیز

آتش به گور کسی باریدن(پس از مرگ دچار عذاب شدن)

ار زبان کسی(از قول کسی)

دست به سر کردن کسی-کسی را به بهانه ای برای انجام کاری بیرون فرستادن-کسی را رد کردن

ته بندی-خوراک کمی که پیش از غذای اصلی می خورند

آنجا رفتن که عرب نی انداخت-به جایی دور و بی‌بازگشت رفتن

استخوان‌بندی-درست کردن انگاره و طرح

آبستن فرزندکش-دنیا-روزگار
ته نشست-رسوب

آش پشت پا-آشی که در روز سوم پس از رفتن مسافر بپزند و به فقرا بدهند

 

بزن بزن-زد و خورد شدید-کتک کاری

چهار دستی-فراوانی

رفیق بازی-زیاده روی در دوستی کردن

تازه نفس-دارای نیروی مصرف نشده

 

 

دُهُل دریده-بی شرم-ناپارسا

چرکوندی-لکه دار کثیف

انگشت زدن-انگشت در چیزی فرو بردن-امضاء کردن با اثر انگشت

چرند اندر چرند-پرت و پلا

آب آتش زده(اشک)

بخرج دادن-نشان دادن-مصرف کردن-جلوه دادن

دل قرصی دادن-اطمینان خاطر دادن

ابرو انداختن(ابرو آمدن)
ژرسه-نوعی پارچه ی نازک-نیم تنه ی بافته از نخ

آبِ بسته-شیشه-بلور-یخ-برف

زد و بند-ساخت و پاخت-بند و بست-توطئه

دل کسی روی دل آدم بودن-درد دیگران را درک کردن-با دیگران غمخواری کردن

حَبه را قُبه کردن-کاهی را کوه کردن
چله دادن-برای مراسم چهلم مرگ کسی غذا دادن

جَخ-تازه-هنوز-فوقش

 

تن لش-به ناسزا: تنبل-بی مصرف-بی کاره

رشته ی سر در گم-وضع بغرنج-کار دشوار

آقادایی را جنباندن(حرکتی به خود دادن)

 
پیزر در جوال گذاشتن-در فریبکاری مهارت داشتن

 

پس انداختن-جمع کردن پول-بچه به دنیا آوردن-به عقب انداختن

چراغانی-روشن کردن چراغ در جشن

پنجه-انگشتان پنجگانه ی دست

چل پله-آب انباری که دارای چهل پله است

بد قواره-بد ریخت-بد ترکیب

پل خر بگیری-محل آزمایش-جایی که گریز از آن ممکن نباشد

خود را بستن-پول دار شدن

زبان گیره-وسیله ای که پزشک با آن زبان بیمار را هنگام معاینه گرفته و نگاه می دارد

برادر تنی-برادر حقیقی

 
ریش در دست کسی دادن-اختیار خود را به دیگری سپردن-کار خود را به دیگری واگذار کردن

آینه‌ی دست-تیغ و خنجر

تیپا کردن-با اردنگی بیرون کردن

 
گذری(دیدار کوتاه، سرپایی)

زر زرو-بچه ای که زیاد عر می زند

خورند-لایق-درخور-به اندازه ی-طرفیت
آبجی خاک‌انداز(زن فضول و خبرچین)

خاربست-دیوارمانندی از خار و خاشاک بر گرد چیزی

انگشت‌نگاری(ثبت کردن اثر خطوط روی انگشتان برای شناسایی در آینده)

الیسون و ولیسون-وردی است که برای کسانی که منتظرشان هستند می‌خوانند

چراغ پا شدن-بر روی دو پا ایستادن اسب

 
تک پا راه رفتن-بی سر و صدا راه رفتن-کنایه از چابکی
از بیخ عرب بودن(یکسره منکر شدن، به‌کلی زیر چیزی زدن)
حیف و میل کردن-زیاده روی در مصرف و خرج کردن

برادر شوهر-برادرِ شوهر هر زن

بی چک و چانه-بی گفت و شنود-بی کم و کاست

پالان خر دجال-کار پایان ناپذیر

خپله-چاق و کوتاه قد

روضه خواندن-سخنان بی فایده گفتن-آه و ناله کردن

دوره انداختن-مهمانی ادواری میان عده ای برقرار کردن-کسی را به این سو و آن سو فرستادن

تخم حرام-حرام زاده-شرور-شیطان

دل و روده بالا آمدن-به حالت تهوع افتادن

آبِ سیاه-نیمه کوری

دوبلاژ-برگردان گفت و گوی فیلم به زبان دیگر

خوردن چیزی به چیزی-جور بودن چیزی با چیزی

تو سری خور-آدم زور شنو-خوار و زبون
ابرو نازک کردن-ابرو تنگ کردن
اوستاکار-استادکار-ماهر و مسلط

خوش خور-کسی که همیشه غذای خوب بخورد

 
درد دل کردن-غم و اندوه خود را با دیگری در میان گذاشتن
از تو به‌خیر و از ما به‌سلامت(ما را از این پس با یکدیگر کاری نیست)

آواز کوچه‌باغی-آوازی که جاهل‌ها می‌ خوانند و یکی از گوشه‌های دستگاه شور است

چراغ-پولی که معرکه گیران درخواست می کنند

رمباندن-خراب کردن

خر داغ کردن-ناامید شدن-ناکام شدن

بلند بالا-قد بلند

آک‌بند-نو واستفاده‌نشده-هنوز از جعبه بیرون‌آورده‌نشده-دست اول

جُل-پوششی که روی اسب و خر می اندازند-لباس کهنه-میوه های بته ی مرده

چس دماغ-پر افاده-پر ادعا

پا روی دم کسی گذاشتن-کسی را آزردن و به کینه جویی برانگیختن

 

دبیر-آموزگار دبیرستان-فرد صاحب مقام در یک حرب-وزارت خانه یا سفارت

ترکه-آدم باریک و بلند

دَرَنگ-صدای شکستن چیزی یا زدن سیلی

حتم داشتن یق-ین داشتن
بالا آوردن-استفراغ کردن

دلگرم-علاقه مند-مشتاق

اُرُسی-کفش

آن سرش ناپیدا بودن-برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود

خوش قواره-خوش اندازه-متناسب
آدم بی‌معنی-آدم بی‌خود

آینه‌ی هفت‌جوش-خورشید

آب مروارید-تار شدن عدسی چشم

انگشت‌نگاری(ثبت کردن اثر خطوط روی انگشتان برای شناسایی در آینده)

خودآموز-بدون آموزگار
دست کم-حداقل

از کار در آمدن(آزموده شدن، نتیجه دادن)

زردمبو-آدم ضعیف و کم خون-دارای رنگ و روی زرد
احوال گرفتن-جویای حال شدن

آبستن فرزندکش-دنیا-روزگار

خشت انداختن-لاف زدن-گزافه گفتن
رفتن توی نخ چیزی یا کسی-چیزی یا کسی را زیر نظر داشتن و پاییدن
تن خود را چرب کردن-برای دردسری آماده شدن-پیه چیزی را به تن مالیدن

در و تخته-دو دوست خوب-زن و شوهر جور

خوش خرید-کسی که چانه نمی زند و نقد معامله می کند
 

بغل خوابی کردن-نزدیکی کردن

خرفهم-فهماندن به ابله-شیر فهم
پنبه ی کسی را زدن-کسی را افشا و بی اعتبار کردن
خون کردن-قتل کردن-آدم کشتن
خر ِ دیزه-لج بازی که به خود ضرر بزند

پر روده-پرچانه-روده دراز

پات-بی آبرو-بی تربیت

دوختن چشم-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن

 

خوابیدن-خراب شدن-فرو ریختن

بستن به ناف کسی-به کسی خوراندن-به کسی نسبت دادن

اسب چوبین(تابوت)

 

 

چشم دو دو زدن-تکان تکان خوردن چشم

چشم غره رفتن-نگاه خشم آلود کردن

تریت- تلیت

تمرگیدن-با تحقیر و خشونت نشستن

چس خوری-خست-بخل

از کسی کشیدن(از کسی رنج کشیدن)
از جگر گذشتن(نامردی کردن)
خواری و زاری-پریشان حالی
دامن بر آتش زدن-فتنه ای را شدیدتر کردن

پیش چشم داشتن-در برابر چشم قرار دادن

چاچول باز-حقه باز-شیاد

زیر دندان کسی مزه کردن-از چیزی خوش آمدن-خواهان تکرار چیزی بودن

 

بده اون دستت-آی زکی !
بد شگون-شوم-بد اختر-بد یمن

بازم تو-نسبت به دیگران تو بهتر بودی

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

زوار-زه وار-چیزی شبیه به زه

پُخ-واژه ی ترکی به معنی مدفوع

چربیدن-برتر بودن-پیش بودن

پادرازی-نوعی شیرینی به اندازه ی کف پا

چاپ خوردن-به چاپ رسیدن

حسرت-آرزوی سخت-خواهش بزرگ

پُلُغ زده-ورقلمبیده-برجسته

 

آبدیده-جلا یافته-آزموده و مجرب

حرز جواد-دعایی منسوب به جواد امام محمد تقی

تبرک کردن-با برکت ساختن-خجسته کردن

راسته کردن-حساب گِرد کردن اعداد

دو علی گلابی آمدن-بچه ترساندن-تهدید توخالی کردن-توپ و تشر آمدن

حرام و حرس-ریخت و پاش

چله اش افتادن-آبستن نشدن زن

زیپو کسی را زدن-از کار برکنار کردن-معزول کردن

تو گذاشتن-چیزی را مسکوت گذاشتن-از درون دوختن

اداره بازی(پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری)

دهان کسی چاییدن-آرزوی محال داشتن-از عهده ی چیزی بر نیامدن

تشنه ی چیزی بودن-یه چیزی سخت اشتیاق داشتن

 

در نتیجه-سرانجام-عاقبت

از رو بردن-خجالت دادن-مقاومت حریف را در هم شکستن

بی صاحاب مانده-صاحب مرده-وامانده

 

باجناغ-دو مرد که دو خواهر را به زنی گرفته باشند-همریش

اشک خنک-گریه‌ی ساختگی

جِز-صدای تماس آب با آتش-صدای تف دادن چیزی در روغن

چس نفسی-پر حرفی-روده درازی

چشته خور کردن کسی-کسی را از لطف خود بهره مند کردن
آرواره‌ی کسی لق بودن-سرنگهدار نبودن-پرچانه بودن

بلبشو-هرج و مرج-شلوغی

حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را کردن

دو رگه-از دو نژاد محتلف

چروکیدن-چین دار شدن
انگشت بر حرف نهادن(ایراد گرفتن، نکته‌گیری کردن، اعتراض کردن)
اجاق‌کور(نازا، بی فرزند)
چوب الف-نشانه ای که با کاغذ می سازند و لای کتاب می گذارند-لاغر و باریک

دست دراز کردن-به حریم و حقوق دیگران تجاوز کردن

چشم زاغ-بی شرم

تو خیک کسی فرو رفتن-کلاه سر کسی گذاشتن-به کسی قالب کردن

دست خوش !-آفرین

خِر-حنجره-گلو

دست کم-حداقل

جد و آباد-آبا و اجداد-پدر و پدر بزرگان

رو به راه شدن-آماده و مهیا شدن

چِککی-فوری-به سرعت

 

آش پختن برای کسی(کسی را برای آزار کسی برانگیختن، برای کسی توطئه‌ای ترتیب دادن)
خالی کردن دل کسی-کسی را ترساندن

تخته کردن-تعطیل کردن-بستن-از رونق و اعتبار انداختن
چار میخ-اذیت و آزار سخت

زاپاس-ذخیره-یدک-آدم بی مصرف و زوار دررفته

بی وقت-نابهنگام-بی موقع

پاچه ی کسی را گرفتن-بی جهت و بی مقدمه برکسی آشفتن

رنگ آمیزی-آمیختن رنگ های گوناگون به هم
دم خروس از آستین کسی پیدا بودن-آشکار بودن نشانه ی کار خلاف
دُهُل دریده-بی شرم-ناپارسا

خبط کردن-اشتباه کردن-به خطا افتادن
آب از آتش برآوردن(کار محال کردن)
دست آموز کردن-تربیت کردن

چرکو-آدم کثیف

جیره-سهم معین
انگشت بر حرف نهادن(ایراد گرفتن، نکته‌گیری کردن، اعتراض کردن)
زهرمار خوردن-کوفت کردن-خوردن به تحقیر

خشتک نشور-آدم پست و بی ارزش

آب تاختن(پیشاب کردن)

 

آب کردن(جنس نامرغوب را فروختن)

بد حرف-کسی که پیوسته حرف های زشت می زند

ربغ رحمت را سر کشیدن-مردن

آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

دور و دراز-فراخ و وسیع

خِر-حنجره-گلو

بله قربان-در حالت احترام در جواب مثبت می گویند-مجازا به معنی تملق است

از دور دستی برآتش داشتن-آشنایی سطحی و ناکافی با چیزی داشتن
خوار و حقیر-بی اعتبار-بی ارزش-ناچیز

زیر لفظی-هدیه ای که پس از بله گفتن به عروس می دهند

تقلا-دست و پا زدن-کوشش زیاد

راه به ده بردن-حاصلی داشتن-موفق شدن
خاور شناس-دانا به فرهنگ شرق

توالت رفتن-به دستشویی رفتن

خون مردن-منجمد شدن خون در زیر پوست بر اثر ضربه

حاضر جواب-کسی که برای هر موردی پاسخ آماده دارد

چاله چوله-جای پر از گودال-زمین ناهموار

ریزه پیزه-کوچک اندام-ریز نقش

تو بوق زدن-رازی را فاش کردن

از بیخ(یکسره، به‌کلی، کاملن)

راست آمدن-درست درآمدن حدس و پیش بینی

دَرَ ک-در کوچک-برای نشان دادن بی اعتنایی نسبت به رویدادی بد به کار می رود

التفاتی(داده شده، مرحمتی، اعطا شده)

 

چانه در چانه ی کسی گذاشتن-هم صحبت شدن-بحث و جدل کردن

جغ جغ-صدای به هم خوردن چند چیز-صدای همهمه

افتادن دست(از فرط کار زیاد در دست‌های خود احساس خستگی بسیار کردن)

پشه کوره-پشه ی ریز

خشک و خالی-مختصر و ناچیز

انگشت به دهان نهادن-متحیر ماندن

 

آرتیست‌بازی(انجام کارهای غیرعادی)

انداختن پشت گوش-سهل‌انگاری کردن-دیر انجام دادن-کوتاهی کردن

چشم نم نمی-کسی که چشمش آب پس نمی دهد

چاقو دسته کردن-از سرما لرزیدن

حال کسی را گرفتن-کسی را ناراحت کردن-شادی کسی را به هم زدن

آدم بی‌سر و پا-متضاد آدم درست‌وحسابی

دور اندیش-پایان نگر-پیش بین-عاقبت اندیش

به عمل آوردن-به اجرا در آوردن-برای استفاده آماده کردن
چهار چشم-عینکی-بسیار مشتاق-منتظر-مراقب

خودرنگ-دارای رنگ طبیعی

زود رنجی-نازک دلی-حساسیت

پشه زدن-نیش زدن پشه

به هدر دادن-تلف کردن-تباه کردن-از دست دادن

 

رای کسی را زدن-کسی را از تصمیمی منصرف کردن

چاک و بست نداشتن دهان-دهان لغ بودن-رازدار نبودن

 

تلنگ-یشکن-باد صدا دار-ضربه ی صدا دار

آقام که شما باشید-خدمت شما عرض کنم

بَهمان-فلان

حقه به کار زدن-نگا. حقه به کار بردن

بسلامتی-سلامتی دادن-هنگام نوشیدن شراب به یکدیگر می گویند

دود شدن و به هوا رفتن-گم و ناپدید شدن-آب شدن و به زمین فرو رفتن-محو و نابود شدن

آقا چسونه-آدم حقیر و بی ارزش

به هر حال-در هر حال-در هر صورت

داریه-حلقه ای چوبی که روی آن پوست کشیده و رامشگران به همراه دیگر سازها می نوازند

زاهرو-دالان-سرسرا

دوز و کلک سوار کردن-توطئه چیدن-مطالبی را خلاف واقع جلوه دادن

دو علی گلابی آمدن-بچه ترساندن-تهدید توخالی کردن-توپ و تشر آمدن

دل کسی آمدن-دل آمدن

خاکه زغال-ریزه ی زغال

از پا درآمدن-افتادن-سخت خسته و درمانده شدن

آب در هاون کوفتن-کار بی‌هوده کردن

رو به راه شدن-آماده و مهیا شدن

خوره-جذام-آکله

دله-ظرف حلبی
پای کسی را گرفتن-زیانی به کسی وارد شدن

 
بز خر-کسی که به قصد ارزان خریدن چیزی توی سر جنس می زند
به سر کشیدن-یکباره نوشیدن-بالا انداختن

زیر پای کسی را درآوردن-زیر پا کشی کردن

چشم زهره-ترس

اشک تمساح(گریه ی دروغین)