نایاب ترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 230

خدا خدا کردن-بسیار آرزومند چیزی یا کسی بودن و آن را از خدا خواستن-پناه به خدا بردن

خوش دوخت-لباسی که به اندازه و برازنده دوخته شده باشد

 

آب به آب شدن-تغییر آب و هوا دادن-بهبود یافتن به سبب سفر

آن سفر(آن بار، آن دفعه)

دخانیات-کشیدنی ها مانند توتون و تنباکو و مانند آن ها

دلچسب-دلپذیر-مقبول
خسته و مرده-درمانده-وامانده-قدرت از دست داده

اجاق(دودمان)

 
رعایت کردن-نگاه داشتن حق کسی

افسارگسیخته(سرکش)

حرف توی دهن کسی گذاشتن-سخنی را به کسی یاد دادن-تلقین کردن

پل زدن-در کار کسی مانع ایجاد کردن-رابطه ی دو کس را به هم زدن-روز میان دو تعطیل را تعطیل کردن

بز رو-راه باریک و پرپیچ و خم در کوه و جنگل

تک خال-به ترین در میان هم ردیف های خود

 

از ریش کسی دست برداشتن-کسی را به حال خود گذاشتن

از بی‌کفنی زنده بودن(بی‌نهایت فقیر و نیازمند بودن)

اداره بازی(پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری)

از دل و دماغ افتادن(شور و نشاط خود را از دست دادن، بی‌حوصله شدن)
 

پنج زاری-سکه ی پنج ریالی-پنج هزاری
دوا شور کردن-شستن فرش با دوا
زیر بار رفتن-قانع شدن-تحمل کردن
حرف های صد تا یک قاز-حرف های بی ارزش و بی معنی

از کرگی دم نداشتن خر-نهایت پشیمانی و انصراف از ادامه‌ی کاری

اجابت کردن معده-قضای حاجت

درز و دوز-شکافتن و دوختن-راست و ریس کردن کار

دنده ی کسی خاریدن-میل به کتک خوردن داشتن-کرم داشتن-تن کسی خاریدن

زیر دل زدن-تهوع آوردن

 

حیوانکی-کلمه ای در مقام تاسف خوردن به حال کسی

آدم عوضی(کسی که ظاهرش با باطنش یکی نیست، بدطینت)

آن‌کاره(اهل آن کار (کار بد))

دَم پهن-نوعی انبر دست که نوک پهن دارد

خرفهم-فهماندن به ابله-شیر فهم

بوق سگ-بسیار دیر وقت

پَرِ گوش و-پره لاله ی گوش
پف کردن-ورم کردن-باد کردن-مغرور شدن

 
به چشم آمدن-قابل توجه بودن-ارزش داشتن
زیر سازی-ساختن قسمت زیرین جاده
تازه عروس-دختری که تازه ازدواج کرده است

حق و حساب دان-لوطی منش-پای بند به آداب و رسوم اجتماعی

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

بیخ گیس ماندن- بیخ ریش ماندن

بگو مگو-جر و بحث-مشاجره

ریپال کسی را در آوردن-پدر کسی را در آوردن

پاکاری-شغل پاکار

رنگ گذاشتن و رنگ برداشتن-رنگ به رنگ شدن

دانشگاه-محل آموزش دانش و فلسفه و هنر
بازرسی-بررسی و کنترل
 

دست را بند کردن-به کاری مشغول کردن

چشم چیدن-چشم زخم را دفع کردن
دنیا دیده-آزموده-سرد و گرم چشیده

پیله ی کسی به کسی گرفتن-کسی را اذیت کردن

خرپا-چوب بندی زیر سقف یا پل

ریشه کردن-قوام یافتن-جایگیر شدن-مستحکم شدن وضع

پادرمیانی کردن-میانجی گری کردن

رو کشیدن-به کسی برای نزدیکی کردن تکلیف کردن

جای سفت-وضعیت سخت

آلبالو گیلاس چیدن(نگاه کردن و ندیدن)

پنج دری-اتاقی که پنج در دارد
خدا نگهدار-خدا حافظ

 

تیر کردن کسی-کسی را تحریک کردن و به کاری واداشتن

حلوا خور-مرده خور-کسی که همیشه برای خوردن به مجالس ترحیم می رود

تر و تازه-شاداب-شسته و رفته

خاک به سری-همبستری زن با شوهر

پیر پاتال-فرتوت-کهن سال

چُلمن-پخمه-کسی که زود گول می خورد

آفتابه‌دزد(دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند)
چتوَل-یک چهارم

چپ و راست کردن-زیر و رو کردن-مشت باران کردن

بد آمدن-برخوردن به کسی-ناراحت شدن

دست به چیزی شدن-بی درنگ آن چیز را برداشتن-آماده ی استفاده از آن چیز شدن

چشم زخم-اثر بد از نگاه یا کلام-آسیب اندک

در رفتن تلنگ-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن

 

راه نزدیک کردن-میان بر زدن-مهمان شدن بر کسی که خانه اش نزدیک است

زاغه-جای نگاه داری گاو و گوسفند-حانه ی بسیار محقر-انبار مهمات

ابرو فراخی-خوشدلی-گشاده‌رویی

حساب حاج هادی زغالی-حساب ساختگی

ذلیل شدن-خوار و زبون شدن-بیچاره شدن
خوش سلیقه-خوش ذوق-نیکو طبع

 

خاک تو سری کردن-نزدیکی کردن زن با شوهر

جلف-سبک-کسی که حرکات سبک دارد
آنجا رفتن که عرب نی انداخت-به جایی دور و بی‌بازگشت رفتن

دو هوا شدن-بیمار شدن به دلیل تغییر هوا

 

دان دان-متفرق و پراکنده

جریحه دار کردن-زخمی کردن-رنجاندن-دل شکستن

آب بردار(دوپهلو، کنایه‌آمیز)

ددم وای-وای پدرم-برای اظهار تاسف یا مزاح و شوخی گفته می شود
پس پسکی-حالت کسی که رو به عقب گام برمی دارد
دوشیدن-به ناحق و فریب از کسی پولی گرفتن
پا سبک کردن-زاییدن-زایمان کردن

خانه یکی-صمیمی و یکدل

دسته کوک-ساعتی که از محل دسته کوک می شده است

بامبول در آوردن-حقه و کلک زدن

آفتابه‌آب‌کن-پست ترین نوکر

اصلاح(تراشیدن ریش و آرایش موی سر نزد مردان)

به حرف آوردن کسی-کسی را به سخن گفتن واداشتن

بد اخم-عبوس و ترشرو

بد قلق-بد عادت-بد ادا

پته ی کسی روی آب افتادن-راز کسی فاش شدن-رسوا شدن

اسپند روی آتش بودن(سخت نگران و دلواپس بودن، آرام و قرار نداشتن)
خوش خرید-کسی که چانه نمی زند و نقد معامله می کند

 

 

آستین‌سرخود(هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است)
آسمان با زمین دوختن-داشتن کمال مهارت در تیراندازی
تو سری خورده-آدم خوار و حقیر

چوب پوش کردن-با چوب پوشاندن

حوصله ی کسی سر رفتن-خسته و کسل شدن-بی تاب شدن

از پشت کوه آمدن(بی‌خبر از آداب و رسوم بودن، دهاتی بودن)

به گوزگوز افتادن-پیر شدن-از خستگی زیاد از پای در آمدن

پشت بندی کردن-به انتظار غذا چیز مختصری خوردن

 

جوغ-جوی آب

بالینی-کلینیکی

دست و پای خود را جمع کردن-ترسیدن و مواظب گفتار و کردار خود شدن

پا سوخت-پا بد-بد شانس
آمد نیامد داشتن(روی دادن واقعه‌ای که احتمال فرخنده و نحس‌بودن هر دو در آن هست)

چسو-ترسو-بزدل-آن که بسیار چس دهد

آقام که شما باشید(خدمت شما عرض کنم)

 

بیرون روش-اسهال-شکم روش

حقه به کار زدن-نگا. حقه به کار بردن

 
جان بر لب نهادن-به کاری خطرناک اقدام کردن-آماده ی مرگ شدن
دست به دهن رسیدن-چیزی اندک ولی کافی برای معاش داشتن

چل مرد-مرد کوتاه قد

آب در جگر داشتن-توانایی مالی داشتن

زمخت-درشت-ناهنجار

پا انداختن-واسطه گری کردن-کارچاق کردن به ویژه در امور غیر اخلاقی

از حال رفتن-بی‌حال شدن-غش کردن

خاک به سری-همبستری زن با شوهر

 

به یک تیر دو نشان زدن-با یک اقدام دو کار انجام دادن-با یک کار دو نتیجه گرفتن

پادرازی-نوعی شیرینی به اندازه ی کف پا

 

جا رختی-چوب رختی-چیزی که رخت را به آن می آویزند

پاشنه ترکیده-بی سر و پا-آدم پست

اشک کوه-یاقوت-لعل

چل نکه-پارچه ای که از انواع پارچه های بریده شده سر هم دوخته شده باشد

 

چادر-پوشش زنان مسلمان ایرانی که پارچه ای است نیم دایره که دنباله ی آن تا پشت پا می رسد

بریدن پای کسی-دوباره به جایی نرفتن-دوباره کسی را راه ندادن

دو لا-دو لایه-دو تا-خمیده

 

 
دست به چماق-چماق در دست-آماده ی چماق زدن

تخسی-شیطنت-شرارت-ناقلایی

جوش آوردن-نگا. جوش آمدن
 

پس گوچه-کوچه ی کوچکی که به کوچه ی کوچک دیگری پیوسته باشد

پَر جبرئیل-چیز کمیاب و نادر-پول

جِر دادن-پاره کردن-در مقام تهدید نیز می گویند

روی چوب کردن کسی-کسی را برای کاری تحریک کردن
پولکی بودن-عادت داشتن به گرفتن رشوه-بدون پول کاری را انجام ندادن
دیزی دِهناری-آدم بی ظرفیت و کم طاقت

چار طاق باز گذاشتن-کاملن باز گذاشتن

خرابی بالا آوردن-کثافت کاری کردن-آلودن بستر یا لباس

 

زور گفتن-حرف و خواست خود را به کسی تحمیل کردن

خدا قوت-خدا قوت بدهد-خسته نباشی

آفتابِ پس دیوار(شامگاه)

چوب چوبی-دیوار یا در مشبک و چوبی

از سر دست-کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند

بست-محلی در جاهای مقدس یا دیگر که شخص در آنجا از تعرض در امان می ماند-تکه ی کوچکی از تریاک

چاخان بازی-حقه بازی-چرب زبانی-دروغ بافی

بادمجان دور قاب چین-آدم چاپلوس-متملق-سبزی پاک کن

دخترینه-دختر-مونث

دخیل بستن-بستن پارچه ای به ضریح یا سقاخانه به نیت برآمدن حاجتی

 

چم کسی را گرفتن-دل کسی را به دست آوردن

 

دشت کردن-فروختن اولین جنس-نخستین بار پول گرفتن

چس ناله-آن و ناله ی ساختگی برای جلب توجه

پرنده پر نزدن در جایی-جایی دور افتاده و خلوت بودن

به پول رساندن-فروختن

از گل نازک‌تر به کسی نگفتن-با کسی سخت مهربان و پرمحبت رفتار کردن
برآمده-بزرگ شده-ورم کرده
درد گرفتن دل از اسهال

 

زمین گذاشتن چیزی-چیزی را ترک کردن

الدرم بلدرم کردن-بد و بیراه گفتن-ناسزا گفتن

خال به خال-خال خال

آیینه‌ی اسکندری(آفتاب)

حرف پوچ-سخن بی معنی
از کسی خوردن-توانایی مقابله با کسی را نداشتن

 

چزاندن-ضعیفی را آزار دادن
ابرو انداختن-ابرو آمدن

ابرو کج کردن(خشم گرفتن)

دندان-گاز

چل و چو افتادن-شایعه در دهان مردم افتادن

جِر زدن-دبه درآوردن-گردن نگرفتن-تقلب کردن در بازی

دست چپ از دست راست ندانستن-هر را از بر تشخیص ندادن

ای داد بیداد-کلامی است که به‌هنگام حسرت و افسوس می‌گویند

خدا به همراه-خدا خافظ

بخت گشا-شانس آور-سبب خوش اقبالی-مایه ی سفید بختی
آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

بستن زخم-بسته شدن سر زخم-التیام یافتن زخم-مرهم نهادن و پیچیدن زخم با وسایل زخم بندی

به قوزک پای کسی نرسیدن-در برابر کسی بسیار حقیر و ناچیز یودن

 

آتش به گور کسی باریدن-پس از مرگ دچار عذاب شدن

ریز بافت-پارچه یا فرش طریف

چای کاری-کشت و زرع چای

 

استکانی زدن-می‌خوارگی اندکی کردن

پنج تن آل عبا- پنج تن

به خود پیچیدن-ناخوش شدن-عتاب کردن
چِککی-فوری-به سرعت
بیا و برو-دم و دستگاه-قدرت و حشمت
جان کسی به نانش بسته بودن-بسیار خسیس بودن که حاضر باشد جان بدهد نان ندهد

اره دادن و تیشه گرفتن-جنگ و دعوا داشتن

آب و گِل(بر و رو، سرشت آدمی)

 
جیش-ادرار در زبان کودکان

دبه در پای شتر انداختن-در میان مردم فتنه انگیزی کردن

حق و حساب دادن-رشوه دادن-آجیل دادن

بی امان-پیگیر-دائم-پیوسته

دَم ریز-پشت سر هم-پیاپی-متوالی

دیزی-ظرفی سفالی یا فلزی که در آن آبگوشت می پزند-آبگوشت
خبرگزاری-موسسه ی خبرگیری و انتشار خبر

جیبی-قابل گنجاندن در جیب-مربوط به جیب
پیچاندن کسی-کسی را گرفتار درد سر کردن-کسی را سوال پیچ کردن

 

پشت پا پزان-آیین و رسم پختن آش پشت پا. آش پشت پا

خدا بیامرز-مرحوم-مغفور

بی ناخن-بی انصاف-کسی که به زیردست سودی نمی رساند

پته ی کسی روی آب افتادن-راز کسی فاش شدن-رسوا شدن

چروکیده-چین دار شده-ناصاف

خریت-نادانی-حماقت
آبِ بسته(شیشه، بلور، یخ، برف)

 

 

تو سی خودت، من سی خودم-از تو به خیر و از ما به سلامت

پس پناه-جای خلوت در خانه یا کوچه-پستو

چار چار کردن-داد و فریاد راه انداختن

 
حرام خور-کسی که پای بند به حلال و حرام شرعی نیست-کم فروش-ربا خوار

 

 

پیاده شو با هم بریم-این قدر تند نرو

دَرَ ک-در کوچک-برای نشان دادن بی اعتنایی نسبت به رویدادی بد به کار می رود

اردک‌پرانی-از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن

بتمرگیدن-نشستن به فرمان تحقیرآمیز

آش شله‌قلمکار-بی‌نظم و قاعده

از بی‌کفنی زنده بودن-بی‌نهایت فقیر و نیازمند بودن

بزن-شجاع-دلاور-اهل دعوا و مرافعه
از مرحله پرت بودن-یکسره بی‌اطلاع بودن

بزن قدش-دعوت به دست دادن برای نشان دادن توافق و همدلی
بیخ خِر-بیخ گلو

چشم زدن-چشم زخم زدن-ترسیدن

ته آواز-صدای نسبتن خوب
خواهر و مادر گفتن-دشنام خواهر و مادر به کسی دادن

خود را خراب کردن-خود را کثیف کردن

از کیسه خوردن-از جیب خوردن

پنزر- پندر

بده بستان-داد و ستد-معامله

 
خوش شانس-خوش اقبال-خوش طالع
پمپ بنزین-جایی که به وسایل نقلیه بنزین می دهند

دست گرفتن کسی-مسخره کردن-به ریشخند گرفتن

 

حقه سوار کردن-فرو کردن چوب وافور در دهانه ی حقه-فریب دادن

به خون کسی تشنه بودن-کینه ی کسی را سخت در دل داشتن-با کسی سر جنگ داشتن

دوبله ایستادن-نگه داشتن اتوموبیل در کنار یک اتوموبیل دیگر

روی کسی را به زمین انداختن-درخواست کسی را رد کردن

حشک شویی-شستن لباس با مواد شیمیایی با کمی یا بدون آب

دنده ی کسی خاریدن-میل به کتک خوردن داشتن-کرم داشتن-تن کسی خاریدن

افتادن بچه-سقط شدن جنین

خواری و زاری-پریشان حالی

در آوردن پول-برای به دست آوردن پول و درآمد کوشیدن

آبدار(سخت، شدید، سنگین)

خرده حساب با کسی داشتن-با کسی دشمنی قبلی داشتن

زانو بند-پارچه ی کشی حلقه مانند که برای حفاظت زانو در برابر ضربه یا در رفتگی بزر آن می بندند

آلاخون (و) والاخون(دربه‌در، سرگردان، آواره)

پختن کسی-کسی را برای کاری آماده کردن

بغ کردن-چهره درهم کشیدن-ترشرو شدن

زاچی-روزهای استراحت پس از زایمان

ریزه کردن-خرد خرد کردن-قطعه قطعه کردن

آفتاب از مغرب درآمدن(روز قیامت، رویدادی شگرف پیش آمدن)

دلِی دلِی-حاشا-انکار

رو دست کسی بلند شدن-از کسی پیشی گرفتن-با کسی رقابت کردن

پوشالی-بی ارزش- بی مصرف

بند کردن به کسی-به پر و پای کسی پیچیدن-پیله کردن به کسی

با سر رفتن-کنایه از داشتن نهایت شوق و اشتیاق برای کاری یا چیزی

بز رو-راه باریک و پرپیچ و خم در کوه و جنگل
چارقد قالبی-نوعی چارقد که آن را آهار می زدند تا راست و منظم بایستد
حرف-سخن-گفتار-کلام

استکانی زدن(می‌خوارگی اندکی کردن)

زیادی کردن-زاید بودن-غیر لازم بودن

دور تسبیح-بسیار و بی شمار

 

بخیه زدن-آجیده کردن-دوختن شکاف جامه یا تن

چاق شدن-بهبود یافتن-درمان شدن

جفتک چارکش زدن-کنایه از جفتک زدن

تخت و تبارک-با آسودگی خیال
آمد نیامد-فرخنده بودن و نبودن
آشوب شدن دل(دچار تهوع شدن)

جای شکرش باقی است-باید سپاس داشت که از این بد تر نشده است

پرند-حرف بی هوده

پشت سر هم-پیاپی متوالی
ژست دادن-تنظیم وضع و حالت و قیافه برای عکس گرفتن

حِجله-گنبد مانندی که همراه با آیینه های ریز و گوی های صیقلی بر گور افراد جوانمرگ شده می گذارند

خوردنی-غذا-قابل خوردن

پشت بندی کردن-به انتظار غذا چیز مختصری خوردن

بی بی قدومه-دختر بچه ای که ادای مادر بزرگ ها را در می آورد
پس افتادن-عقب افتادن اجاره و مانند آن-بهم خوردن حال کسی در نتیجه ی ترس

دو رگه-از دو نژاد محتلف

از راه به‌در بردن-فریب دادن-اغوا کردن

ریزه کردن-خرد خرد کردن-قطعه قطعه کردن

پا به رکاب-آماده ی رفتن

دک کردن-از سر وا کردن
دَم نقد-آماده-حاضر

زیرش زدن-زیر چیزی زدن

تپق-گرفتگی زبان

توالت-مستراح-دستشویی-آرایش-بزک

حسرت به دل-آن که دیری است آرزوی چیزی را دارد

پارتی بازی-حزب بازی-انجام کار از طریق سفارش و توصیه

بیل را پارو کردن-در کاری ناشیگری محض کردن

اُریب(کجکی، یک بر، یک ور)

 
از گردۀ کسی کار کشیدن-کسی را به سود خود بی‌رحمانه به کار واداشتن

خوش خوشان کسی شدن-بسیار لذت بردن

زننده-زشت-نامطبوع-نفرت انگیز

دسته کوک-ساعتی که از محل دسته کوک می شده است

 

زهر چشم-نگاه خشم آلود

 
دستکاری-دست بردن در چیزی

چشم زهره گرفتن-ترسانیدن