نایاب ترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 50

اهل دود-سیگاری

آش پشت پا(آشی که در روز سوم پس از رفتن مسافر بپزند و به فقرا بدهند)

 

در آوردن پول-برای به دست آوردن پول و درآمد کوشیدن

برو برگرد-چون و چرا

در رو-راه خروجی-مخرج-بیرون شد

تق و توق-سر و صدای کار یا حرکت
رو افتادن-علنی شدن-آشکار شدن
حق به جانب-دارای ظاهر مظلومانه و دروغین

تخته پاک کن-چیزی که با آن تخته سیاه را در کلاس پاک می کنند

 

 

زیر و زبر گذاشتن-اعراب گذاشتن بر حروف

خاربست-دیوارمانندی از خار و خاشاک بر گرد چیزی

دل گرفتگی-غم-غمگین بودن

دنیا پسند-آن چه که همه بپسندند

زمین خوار-کسی که زنمین های بی مالک را تصاحب کند و به دیگران بفروشد

خاله وارسی-فضولی-تحقیق بی مورد

از بای بسم الله تا تای تَمَت(از اول تا آخر، از سیر تا پیاز)

دبوری-بی سر و پایی-ولگردی

ریز بافت-پارچه یا فرش طریف

برخورد کردن-تصادف کردن-دیدارکردن

توی باغ نبودن-کاملن از موضوع پرت و از آن بی خبر بودن

پرداختی-مبلغ داده شده

جوکی-مرتاض هندی-آدم لاغر و مردنی-آدم معتاد و مریض

 
از خیر چیزی گذشتن-از چیزی صرفنظر کردن

ارزیاب-کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند

 

رسیدن به عرصه-بزرگ شدن-به سن پختگی رسیدن

چله داری کردن-مراسم عزای چهلم کسی را به پا داشتن

از چپ و راست(از همه سو، از همه جا)

درش را گذاشتن-سکوت کردن-خاموش شدن

چَک-سیلی-کشید

دست به چماق-چماق در دست-آماده ی چماق زدن

چراغ موشی-هر چراغی که به کمک حلبی یا چیزی مانند شیشه ی مربا به عنوان مخزن نفت و یک فتیله درست شود

دل تو ریختن-مضطرب و وحشت زده شدن بر اثر شنیدن خبر ناگوار

خوشگلک-با خوشگلی اندک

 

 

زنبورک-نوعی تفنگ کوتاه یا توپی کوچک که بر جهاز شتر می گذاشتند

به کسی رفتن-به کسی شباهت داشتن
پف کردن-ورم کردن-باد کردن-مغرور شدن
خاکروبه ای-سپور-آشغالی

آب تاختن(پیشاب کردن)

رفتن از رو-خجالت کشیدن-شرم کردن-از میدان به در رفتن-مجاب شدن

دُم کسی را توی بشقاب گذاشتن-به طنز کسی را محترم شمردن

پاشویه-دیواره ی حوض-آبروی کنار حوض

پیش افتادن-جلو زدن-سبقت گرفتن
زبان فهم-کسی که مطلب یا سخنی را خوب در می یابد

اُق گرفتن(حالت تهوع پیدا کردن)

از خجالت کسی در آمدن(محبت کسی را جبران کردن)

اسباب‌کشی(نقل اثاثه از خانه‌ای به خانه‌ی دیگر)

دو پا-انسان

اسباب‌چینی-دسیسه‌چینی-توطئه‌چینی

تصدق شدن کسی را-بلاگردان کسی شدن-قربان صدقه ی کسی رفتن
خط خطی شدن اعصاب-خرد شدن اعصاب-خراب شدن اعصاب

داش-لوطی-مشدی

آدم مقوایی(بی‌اراده، کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند)

خیط کاشتن-خطا کردن

 

دان-دانه-چینه

التفاتی(داده شده، مرحمتی، اعطا شده)

بند آمدن-متوقف شدن

 

 

از قرار(ظاهرن، آن‌طور که پیدا است)

 

تو پای کسی پیچیدن-مزاحم کسی شدن

به جهنم-به درک-خوب شد که چنین شد-خوب است که چنین بد است

خدانگهداری کردن-خداحافظی کردن

ارواح شکمت-ارواح بابات

ریش و گیس بافتن-با هم مشورت کردن-عقل ها را روی هم ریختن

پر و پا دادن-اتفاق خوبی افتادن
پر پر کردن-نزدیک شدن بلا

اشک تلخ-شراب-اشک عاشق

پته ی کسی را روی آب انداختن-راز کسی را فاش کردن-کسی را رسوا کردن

خوش ذوق-خوش سلیقه-خوش مشرب
ریش گذاشتن-نتراشیدن ریش-ریش بلند کردن

آدم ثانی(حضرت نوح)

پا خوردن-فریب خوردن

دبه کردن-دبه در آوردن

بچه ی سر راهی-بچه ای که او را سر راه گذاشته اند تا برده شود

تَک سرما شکستن-از شدت سرما کاسته شدن

برگ زدن-حقه زدن-سر کسی کلاه گذاشتن-تقلب کردن

زیر ابرو برداشتن-آرایش ابرو از طریق برداشتن موهای زاید زیر ابرو

زیر گرفتن-زیر کردن

چَه چَه-صدای بلبل

زدن به چاک-در رفتن-جیم شدن

چاره ساز-خداوند

از پاشنه در کردن(پیاده راه درازی را طی کردن)

پاشنه ی دهان را کشیدن-دشنام فراوان دادن

چراغان شدن-جشن گرفتن

آشنا روشنا(دوست آشنا)

خیالاتی-وسواسی-آن که پندار و توهمات بی جا دارد

خون کسی را مکیدن-مال کسی را به تزویر غارت کردن-به کسی تعدی و ستم کردن

الم‌شنگه(هیاهو، آشوب، جنجال، داد و قال)

دده مطبخی-آدم کثیف و بد بو

چشم نم نمی-کسی که چشمش آب پس نمی دهد

دده مطبخی-آدم کثیف و بد بو
آستین تر داشتن(بسیار گریه کردن)

پیش و پس کار را نگاه کردن-جوانب کار را سنجیدن

حلال زادگی-حلال زاده بودن-درست کردار بودن

چاله خر کُشی-یکی از گودهای تهران که پناهگاه مردم فقیر و بی نوا بود

خوش رقصی کردن-چاپلوسی کردن-خود شیرینی کردن

بخت کسی گفتن-خدا برایش ساختن-شانس آوردن

بی بته-بی اصل و نصب-بی پدر و مادر

آب اندام-زیبا تن و خوش‌رو

آوردن-باعث شدن-ایجاد کردن
دیوار به دیوار-بی فاصله-به هم چسبیده

خاطره-یادگار

بیعار-کسی که شرم و ننگ نمی شناسد و از سرزنش شرمنده نمی شود

خرس-چاق و درشت-تنومند

دهان کسی چاییدن-آرزوی محال داشتن-از عهده ی چیزی بر نیامدن
 

چوب بندی-داربست

زرت و زبیل-آت و آشغال-خرده ریزهای کم ارزش

آب از دریا بخشیدن-از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن

جا گرفتن-مستقر شدن-پنهان شدن

روی باد هوا بودن-سست و بی پایه بودن

 

 
تخته پِهِن-پهن خشک شده که برای خوابیدن زیر حیوانات می گذارند

 
رو به قبله بودن-در خال مرگ بودن
رَکَبی گفتن-به کسی متلک و حرف درشت گفتن

پی جور شدن-دنبال نمودن-جستجو کردن

چاله میدانی-صفت آدم های بی ادب و بی فرهنگ

 

تخم چشم-مردمک چشم

زیر جلی-پنهانی-آهسته

دماغ-حال و حوصله-رغبت-علاقه-کبر و خودپسندی-مُف-خلط بینی

چروک خورده-چین خورده-ناصاف شده

آواز شدن(شهره شدن)

از کیسه شدن-هدر شدن-ضرر کردن

افسارسرخود(خود‌رای، افسارگسیخته)
حاشا زدن-انکار کردن امر مسلم

تازه عروس-دختری که تازه ازدواج کرده است

جوش خوردن-لحیم شدن-به هم پیوستن-معاشرت کردن با دیگران

در رفتن تلنگ-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن

تنقل انداختن-جا خوش کردن-پلاس شدن

روی کسی به زمین افتادن-شرمسار شدن به علت رد شدن تقاضا

دندان تیز کردن-طمع کردن

جنگل مولا-جایی بی نطم و ترتیب-شهر بی قانون
بند کردن به کسی-به پر و پای کسی پیچیدن-پیله کردن به کسی

خارش-خاریدن-نام بیماری خاریدن نشیمنگاه

خواربار-ارزاق-خوراک

چغل خوری-سخن چینی

پِهِن پا زدن-بیکاره و ولگرد بودن

زیر پوش-جامه ی زیرین

خونسرد-آرام-بی خیال

آقبانو-نوعی پارچه‌ی نخی نازک

تبدیل به احسن کردن-چیزی را با چیز بهتری عوض کردن
به دندان کشیدن-خون دل خوردن-کاری پر زحمت انجام دادن
پا به فرار گذاشتن-گریختن

جِر-اوقات تلخی-لج
زین و یراق کردن-برای کاری آماده شدن-رفتن به جایی

ته جرعه-باقی مانده از نوشیدنی

زبان به چیزی باز کردن-چیزی را بر زبان آوردن

خوار و حقیر-بی اعتبار-بی ارزش-ناچیز

چشم کسی چهارتا شدن-سخت تعجب کردن-انتظار شدید برد
پر و پا دادن-اتفاق خوبی افتادن
از جلوی کسی در آمدن-در برابر کسی مقاومت کردن

بیخ ریش کسی ماندن-روی دست کسی ماندن

از راه نامشروع ) به پول و ثروت رسیدن

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)

دار-داربست قالی-چوبه ی اعدام
چَپَل-چَپَل کسی که خود را به چیزهای ناشایست آلوده کند-نکبتی

چشمه-نوع-قسم

روی پا بند نبودن-آرام و قرار نداشتن

بُرد-قدرت پرتاب-پیروزی بر حریف

آن سفر-آن بار-آن دفعه
 

جغ جغ-صدای به هم خوردن چند چیز-صدای همهمه

خرابی بالا آوردن-کثافت کاری کردن-آلودن بستر یا لباس
از سر کسی زیاد بودن(بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن)

دل کسی برای چیزی لک زدن-بسیار آرزومند چیزی بودن-سخت در حسرت چیزی بودن

حاضر و غایب کردن-خواندن نام افراد برای تعیین حاضران و غایبان

 

در قوطی هیچ عطاری یافت نشدن-به کلی نایاب بودن
اَنَک کردن-تحقیر کردن-خجالت دادن

حاج بادام-گونه ای شیرینی از آرد و بادام و شکر

 
استخوان‌فروش-ستایشگر آبا و اجداد
جَفت-چوب بست انگور
خوش باور-آن که هر گفته ای را راست می پندارد

تِپ تِپ-صدای تپش قلب بر اثر ترس و هیجان

جا نماز-سجاده-فرش کوچکی که بر آن نماز می خوانند

افتادن بچه-سقط شدن جنین

زیر سبیل در کردن-به روی خود نیاوردن-درگذشتن

زبان را گاز گرفتن-از گفتن سخنی پشیمان شدن

بازداشت-توقیف موقت-موقتا زندانی کردن

پاتی کردن-باد دادن خرمن

حساب پس گرفتن-به روشن کردن حساب واداشتن

 

بی حوصله-ناشکیبا-شتابزده

اختلاط کردن(بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن)

حرز جواد-دعایی منسوب به جواد امام محمد تقی

بابا بزرگ-پدر بزرگ
تا برداشتن-تا شدن-خم شدن
خراب شدن بر سر کسی-نزد کسی بار و بندیل گشادن و ماندن

خاله خامباجی-نگا. خاله خاک انداز

ترکه-آدم باریک و بلند
زاچ-زائو

دری وری گفتن-سخنان نامربوط گفتن-چرند و پرند گفتن-آسمان و ریسمان به هم بافتن

 

دک و دنده-بالا تنه
پَکَر-افسرده-نومید-گیج-بی دل و دماغ-بی حوصله
آفتاب چریدن-بی‌کار بودن-چیزی برای خوردن نداشتن

داغ کسی به دل کسی ماندن-عزادار شدن کسی به دلیل مرگ عزیزی

دود چراغ-کشیدن شیره

بازی در آوردن-بهانه آوردن-دبه در آوردن

چار شاخ ماندن-بی حرکت ماندن به علت درد کمر یا از روی ترس یا تعجب

آب در چشم نداشتن-شرم و حیا نداشتن

تک روی-عمل بدون توجه به جمع

از هفت دولت آزاد بودن-شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن

چهار قُل-چهار سوره ی قرآن که با قُل آغاز می شود

زبانی-شفاهی
خط در میان حرف زدن-آرام آرام و شمرده سخن گفتن

 

پشت و روی یک سکه-دو چیز به ظاهر متفاوت ولی در واقع مانند هم
برادر تنی-برادر حقیقی
چرک نویس-نوشته ی نخستین که ممکن است بازبینی و ویرایش شود
اجاق کسی کور بودن(نازا بودن، بی فرزند بودن)

دوا به خورد کسی دادن-مسموم کردن-به زور به کسی دارو یا مشروب خوراندن

 

پلاس-اثاث مختصر منزل
دندان عاریه-دندان مصنوعی

ای داد بیداد-کلامی است که به‌هنگام حسرت و افسوس می‌گویند

پار-فرسوده و اوراق-مجروح
اطفال باغ-گل‌های تازه
 

 
چِخ کردن-راندن سگ

دلخور شدن-گله مند شدن-ناراضی شدن

جیب خالی پز عالی-کسی که در عین تهی دستی افاده دارد و خودش را با ظاهرسازی بگیرد

رو به راه شدن-آماده و مهیا شدن

آدم ثانی(حضرت نوح)

با سگ به جوال رفتن-دست و پنجه نرم کردن با مردم ناباب

چنته-خورجین چرمی-فکر-سینه

از خوشحالی در پوست نگنجیدن(از شادی سر از پا نشناختن)

خیک باد-باد کرده-شکم آورده-آبستن

خوشوقت شدن-شاد شدن-راضی شدن

خراب کردن دختر-دختری را منحرف کردن

 

دوبله-دو برابر-دوبلاژ

دل فرو ریختن-سخت وحشت کردن-بسیار ترسیدن

چم کسی را گرفتن-دل کسی را به دست آوردن

پیزر-پوشال های نازکی که برای نشکستن ظروف شیشه ای میان آن ها می گذارند
خندیدن تو روی کسی-به کسی که بسیار گستاخ است می گویند

دزد حاضر و بز حاضر-می توان همه چیز را دید و داوری کرد

رد گم کردن-اثر چیزی یا کاری را از میان بردن-گمراه ساختن-نظر کسی را از چیزی منحرف کردن

تازه نفس-دارای نیروی مصرف نشده

آب و گِل-بر و رو-سرشت آدمی

آخِی(صوتی برای تاثر یا شادی)

پای چیزی را خوردن-تاوان کاری را پس دادن

رک گویی-صاف و پوست کنده حرف زدن
از چشم کسی دیدن(کسی را مسئول چیزی دانستن)

چله ی تابستان-گرمای سخت

دقه-دقیقه
 

دروغ به هم بافتن-سر هم کردن-از خود درآوردن

 

خرپا کوب-کسی که کارش ساختن خرپا است

الف(قاچ خربزه و از این قبیل، بچه‌ی کوچک، سیخ، راست)
این در و آن در زدن-برای انجام کاری کوشش بسیار کردن
آوردن(باعث شدن، ایجاد کردن)

 

چینه کش-بنایی که دیوار گلی می سازد

بر و بچه ها-زن و بچه-جماعت دوستان

تو سری خورده-آدم خوار و حقیر

پیاز مو-ریشه و بیخ مو

حضوری-رو در رو
چراغ روشن کردن-ارزان کردن جنس

پیش بودن-جلو بودن-برتری داشتن

تک روی-عمل بدون توجه به جمع

 
حرف چند پهلو-سخن مبهم و دارای چند معنی

دور افتادن-فاصله گرفتن-پرت افتادن

 

تردستی-مهارت-شعبده بازی

جَر-پیچ و خم راه

خفه خون-خفقان

رفتن ِ سر کسی-از پرحرفی کسی خسته شدن-از صدای بلند کسی یا چیزی ناراحت شدن

جلو کسی درآمدن-با کسی مقابله کردن-حق کسی را کف دستش گذاشتن

بی بند و بار-بی قید-بی اعتنا به آداب و رسوم

بلا ،-آدم حیله گر-زرنگ-آسیب-زیان آزار

 

چاخان کردن-دروغ گغتن-چُسی آمدن

اختلاط کردن(بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن)

تر و چسب-بی درنگ-بی معطلی-فرز و چابک

درش را گذاشتن-سکوت کردن-خاموش شدن

دست فروشی-شغل دست فروش

خشکه بی آب-نوعی فولاد که آهن و چدن را با آن می تراشند

پیر ِ کفتار-زن سالخورده ی بد اخلاق

پالان کسی کج بودن-پاکدامن نبودن-ناپارسا بودن

ابرو تابیدن-گره بر ابرو افکندن

اَکه ننه-آدم آب‌زیرکاه
آب به ‌زیر کسی آمدن-سراسیمه شدن

بد شگون-شوم-بد اختر-بد یمن

پیزر-پوشال های نازکی که برای نشکستن ظروف شیشه ای میان آن ها می گذارند

دَمکنی-پارچه ای کلفت که برای جلوگیری از بیرون رفت بخار و دم کشیدن برنج یا چای بر روی دیگ یا قوری می گذارند
آب لمبو(چلانده‌شده، فشرده)
با رنج و زحمت بسیار چیزی به‌دست آوردن

پیش کردن-راندن به جلو
دختر سعدی-دختری که بیش تر در بیرون از خانه و کم تر در خانه است
بی همه کس-بی پدر و مادر

چلک بازی-بازی الک دولک

تیک تیک لرزی-دن به شدت لرزیدن

جد کمر زده-در نفرین به سید می گویند-یعنی جدش او را به سزایش برساند

خاربست-دیوارمانندی از خار و خاشاک بر گرد چیزی

دبور-بی سر و پا-لات-ولگرد-آسمان جل

 
در بحر چیزی بودن-تمامن به چیزی اندیشیدن
بازرسی-بررسی و کنترل

بچه پس انداختن-فرزند به دنیا آوردن

آب باریکه-درآمد اندک اما مرتب

 

ددم وای-وای پدرم-برای اظهار تاسف یا مزاح و شوخی گفته می شود

پوزخند-تبسمی از روی تحقیر و استهزاء

بار کسی کردن-دشنام دادن-بد و بیراه گفتن- کلفت بار کسی کردن

خدیجه خبرکش-خبر چین و دو به هم زن
امروزه روز-این روزها-در این دوره و زمانه

بی همه کس-بی پدر و مادر
 

حرف پراندن-بدون اندیشیدن چیزی گفتن

 
خورده برده-ملاخظه و پروا

اَتَر زدن-فال بد زدن

از جا در رفتن-کنترل خود را ناگهان از دست دادن-ناگهان خشمگین شدن

دو دستی تقدیم کردن-با رضایت خاطر و احترام دادن

بادپا-تند رو-تیز تک

از پا در آوردن(سخت فرسوده و از کار افتاده کردن)

جار و جنجال-داد و فریاد-نزاع و کشمکش

دور چیزی را قلم گرفتن-چیزی را ترک کردن-کنار نهادن

چربیدن-برتر بودن-پیش بودن

حاج بادام-گونه ای شیرینی از آرد و بادام و شکر

افقی برگشتن(شهید شدن و روی دست‌ها تشییع شدن)

خُل-نیمه دیوانه-سفیه

دانه دانه-یک یک

آلنگ دولنگ-چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند

جرز-شکاف میان دو بخش دیوار-ستون-بلند بی مصرف
 

ابوقراضه-ابوطیاره

بقچه بندی-ران چاق

خُرخُر-آواز نفس شخص خوابیده

دلگشاد-بیرون آمده از غم و اندوه

از کف دست مو برآمدن-روی دادن پیشامدی غیرممکن

چشم انداختن-نگاه کردن

آلت فعل-وسیله‌ی انجام کار

چاچول بازی-حقه بازی-هوچی گری-لاف زنی

در رفتن تلنگ-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن

زرد گوش-بی رگ-ترسو

دهان به دهان گذاشتن-دهان به دهان شدن

حهاز-کشتی بزرگ

ذلیل شده-خوار و زبون-دشنام و نفرینی که زنان به کودکان بسیار شیطان خود می دهند

بد ذات-بد نهاد-بد گوهر-بد جنس-خبیث

آفتاب‌نشین-بیکاره و تنبل

چشم انداختن-نگاه کردن

با آب و تاب-با شرح و تفصیل
حرف پراندن-بدون اندیشیدن چیزی گفتن

این خط و این نشان(عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری، نگویی که نگفتم.)

پورت-سر و صدا-داد و فریاد

خط در میان حرف زدن-آرام آرام و شمرده سخن گفتن

حمامی-گرمابه دار

تو مشت کسی بودن-کاملا در اختیار کسی بودن

چهلم-چهلمین روز درگذشت کسی

زبان گرفتن-لکنت زبان-از حالات و گفتار مرده یاد کردن و دیگران را گریاندن

بنا را بر چیزی گذاشتن-قرار را بر چیزی گذاشتن-چیزی را ماخذ گذاشتن

دسته هاون-استوانه ای فلزی یا چوبی برای کوبیدن چیزها در هاون