فهرست کامل فرهنگ لغت خودمونی قسمت دهم

خوش ذوق-خوش سلیقه-خوش مشرب

آتش از چشم کسی گرفتن(ترسانیدن)

پشت چشم آمدن-ناز و افاده کردن- ابرو نازک کردن

 
ذکر مصیبت-بیان درد-یادآوری رنج های خاندان محمد و به ویژه حسین
زار زار گریه کردن-سخت گریه کردن
راه آهن-دو خط آهن موازی که قطار بر آن حرکت می کند
چُسَکی-کم دوام و سرهم بندی شده

ریسک کردن-به کاری خطرناک دست زدن

از بز حرام‌زاده‌تر-سخت‌گریز و حیله‌گر

دم ِ دست-آماده-حاضر-در دسترس

 

زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

چه کشکی چه پشمی !-در هنگام انکار گفته می شود

داوطلب-خواستار-نامزد

چرند گو-یاوه گو

چلوزیدن-خشک شدن-پلاسیدن

پخته-با تجربه-دنیا دیده

چیز-آلت تناسلی

در کوزه گذاشتن و آبش را خوردن-بی ارزش و بی اعتبار دانستن

 

آزگار(زمان دراز)
از پا درآمدن-افتادن-سخت خسته و درمانده شدن
بی معنی- بیخود
دیر فهم-کند ذهن-کودن

انگشت بر چشم نهادن(پذیرفتن، مسلم دانستن)

دور برد-دارای برد زیاد

زدن زیر آواز-بی مقدمه به خواندن پرداختن

پول و پله-پول

تحت الشعاع قرار دادن-زیر نفوذ و تاثیر قرار دادن

دررفت-خرج و هزینه-مقابل درآمد

خاله خاک انداز-همنشین سر و زبان دار

ای والله گفتن(به برتری کسی بر خود اقرار کردن)

دلسوز-غمخوار

چِز دادن-روی آتش گرفتن پوست برای سوزاندن موها و پرها
 

 

چُس افاده-افاده ی بی جا

اتوکشیده-با سر و وضعی شسته‌ورفته و مرتب

تیغ زن-کلاه بردار-گوش بر

چهار عمل اصلی-جمع و تفریق و ضرب و تقسیم

آتشی شدن-از کوره در رفتن

خاکروبه-زباله-آشغال

زیر بغل کسی هندوانه گذاشتن-کسی را به قصد دریافت چیزی بیش از اندازه ستودن

پنج تن آل عبا- پنج تن

دل کسی گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن

دوا خوری-عرق خوری-مجلس صرف مشروبات الکلی

آفتابه گرفتن(آفتابه برداشتن)

حق الزحمه-دستمزد
دلسوز-غمخوار

خوش غیرت-در زبان لوطیان گاه نشانه ی اعجاب و گاه دشنامی است به جای بی غیرت

آپارتی-زن بی‌حیا و بدزبان-سلیطه-پاچه‌ورمالیده

پاره شدن بند دل-بسیار ترسیدن

پاچین-دامن زنانه

رقصیدن توی تاریکی-بی موقع یا بدون اطلاع کاری را انجام دادن

چهاردیواری اختیاری-هر کس در میان چهار دیوار خانه اش آزاد است

 
آشی شدن(سوراخ‌سوراخ‌شدن بدن از ترکش‌های فراوان)

 

ابرو کج کردن(خشم گرفتن)

 

بلا به دور-بلاها دور باد

پیش بُر-کسی که زود کار را پایان می دهد

پیشت-آوازی برای راندن گربه

در کردن-بیرون کردن-کم کردن-الک کردن
انداختنی-جنس نامرغوب

پیشانی-بخت و اقبال-طالع

دست آویز-بهانه-مستمسک-عذر

زور شنیدن-نحمل جور و ظلم کردن

چشم چرانی-هرزه نگاهی-به رن و دختر مردم نگاه کردن

 

جیز شدن-سوختن در زبان کودکان

چروک انداختن-چین انداختن

با کله-دانا-چیز فهم-خردمند

آمپر کسی بالا رفتن-از کوره در رفتن

حمامی-گرمابه دار

روان کردن-از بر کردن

از هفت دولت آزاد بودن(شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن)

از سرما چاقو دسته کردن-به پهلو دراز کشیدن و زانوها را روی شکم جمع کردن و دست‌ها را میان پاها فرو بردن

تندی-بلافاصله-به سرعت-مانند : تندی رفت

 

 
دماغ سوخته شدن-بور شدن-خجالت زده شدن-ناکام شدن

بلند کردن-دزدیدن-بیدارکردن از خواب-تور کردن

زوراب زدن-برای استفراغ زور زدن ولی چیزی بالا نیاوردن
چلوزیدن-خشک شدن-پلاسیدن
زیر دل کسی زدن-فدر ندانستن-بی اعتنا بودن

بروز دادن-فاش کردن-آشکار ساختن-لو دادن

دود چراغ-کشیدن شیره
دست و پای خود را جمع کردن-ترسیدن و مواظب گفتار و کردار خود شدن

 

با کسی تلیت شب جمعه خوردن-با کسی هم منفعت نبودن

به خود گرفتن-به خود پنداشتن-مربوط به خود دانستن

بده بستان-داد و ستد-معامله
این دست و آن دست کردن(وقت تلف کردن، وقت کشتن، به عقب انداختن)
 

زمین را به آسمان دوختن-گزافه گویی کردن-دروغ های شاخ دار گفتن

چشم به هم زدن-زمان بسیار کوتاه-یک آن

به جان هم افتادن-با یکدیکر درگیر شدن

ربغ رحمت را سر کشیدن-مردن

توپ-پرشده-کامل-بی نیاز

بلند شدن زیر سر کسی-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن
چارقد-روسری زنانه

 

جو گندمی-مویی که تک تک سفید شده است-موی سیاه و سفید

تند نویس-کسی که سریع می نویسد

آدم-نوکر

دنبال کسی فرستادن-کسی را احضار کردن

خیس خوردن-آب به خود گرفتن-با مایعی مخلوط شدن

دله کاری-پرداختن به کارهای پست و کم درآمد

زار بودن کار کسی-پیچیده و دشوار بودن کار کسی

 

رویم به دیوار-هنگام گفتن مطلب ناخوشایندی می گویند

جا خالی دادن-در بازی هایی مانند والیبال و فوتبال توپ را به جایی انداختن که دست یازیگر حریف به آن نرسد

خرد و خمیر-نگا. خرد و خاکشیر-له و لورده
تعارف شاه عبدالعظیمی-تعارف زبانی و غیرجدی

چای صاف کن-وسیله ای نوردار برای صاف کردن چای به هنگام ریختن به استکان یا فنجان

جیک و بیک-دو روی قاپ-دوستی صمیمی

چرخی-کبوتری که در آسمان معلق می زند-کسی که روی چرخ و گاری چیزی می فروشد

ای والله گفتن(به برتری کسی بر خود اقرار کردن)

آیینه‌ی اسکندری(آفتاب)

بریدن شیر-لخته لخته شدن شیر
جور آمدن-اجزای لازم کاری با یکدیگر سازگار آمدن

آفتاب‌رو-جایی که آفتاب بر آن بتابد

روی چوب کردن کسی-کسی را برای کاری تحریک کردن

خود را به موش مردگی زدن-خود را ناتوان

پوزخند-تبسمی از روی تحقیر و استهزاء

چار دست و پا رفتن-راه افتادن کودکان که تازه به راه افتاده اند

 

چرخ کار-کسی که با چرخ خیاطی کار و زندگی می کند

زد و بند کردن-ساخت و پاخت کردن-توطئه کردن

روگیر کردن-در رودربایستی ناگزیر به انجام کاری کردن-نگا. روبند کردن

دست پیش را گرفتن-خود را محق وانمود کردن

چال کردن-گود کردن-دفن کردن-به خاک سپردن

جیغ زدن-فریاد کشیدن-داد زدن

زند و زا کردن-زاییدن-زاد و ولد کردن

زیر اخیه کشیدن-زیر فشار گذاشتن

چاقوکشی-عربده کشی و حمله با چاقو
حرف روی حرف کسی آوزدن-برخلاف حرف کسی چیزی گفتن-با حرف کسی مخالفت کردن

 

ژاندارمری-نهادی که عهده دار حفظ نظم و قانون در بیرون از منطقه های شهری است

 

دعوا کردن-نزاع کردن-زد و خورد کردن

 

پف کردن-ورم کردن-باد کردن-مغرور شدن

از زور پسی(از روی ناچاری، اجبارن)

خان خانی-پر هرج و مرج-ملوک الطوایفی

اول چلچلی(تازه به چهل سالگی رسیدن (اول بلوغ و خوشی))

 

ته کیسه-آن چه که پس از دادن خرج ها در ته جیب و کیسه به جا می ماند

از آب کره گرفتن(از آب روغن گرفتن)

پیاده کردن-انجام دادن-تحقق بخشیدن-از هم باز کردن

زبان چرب و نرم داشتن-گفتار خوشایند و فریبنده داشتن

تلکه کردن-پول یا چیزی را به زور-چاپلوسی و یا فریب از کسی گرفتن

دیگ به سر-لو لو

 

ریسه رفتن-احتیار از دست دادن و پیچیدن نفس در گلو بر اثر خنده یا تاثر

خودم جا، خرم جا-تکیه کلام کسانی که همه چیز را از دریچه ی منافع شخصی می بینند. من که دارم گور پدر بقیه
خواب نامه-کتابی که در آن تعبیر خواب ها نوشته شده است

 

آمد داشتن(فرخنده و میمون بودن)

دلچرکی-ناخوشایندی-اکراه

آبِ کبود-آسمان

از کاسه درآمده-بیرون‌زده-ورقلمبیده

داد سحن دادن-سخن رانی کردن-پر حرفی کردن-حق مطلب را ادا کردن
 

چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند
دَم کرده-پر رطوبت-باد کرده

 

خاله خواب رفته-آدم شل و بی حال و وارفته

زرده ی کسی نبستن-موفق نشدن در کار-بی ثمر ماندن کوشش کسی

جا-رختخواب-بستر

پس افتادن-عقب افتادن اجاره و مانند آن-بهم خوردن حال کسی در نتیجه ی ترس

الو گرفتن(آتش گرفتن، (کنایه از شدت خشم و عصبانیت))

از کسی رودست خوردن(از کسی فریب خوردن)

پالان خروس-کنایه از چیزی که وجود ندارد برای نشان دادن نداری مطلق

ذِله شدن-ذله آمدن
 

توجیهی-برنامه های توضیحی

بی بخار بودن-بی عرضه بودن-ناتوان بودن

جرینگ-صدای سکه های پول

ته نشین-رسوب کرده

خرجی دادن-دادن پول لازم برای گذران روزانه

برقی-دستگاهی که با برق کار می کند-به سرعت-با شتاب

خم شدن-دولا شدن

چار چار کردن-داد و فریاد راه انداختن

دست پیش-گدا

درد دل-غم و اندوه درونی

چاق شدن قال-گرم شدن دعوا-اوج گرفتن بگو و مگو

پیچ و خم خوردن-پیچ و تاب خوردن

از چشم افتادن(مورد بی مهری قرار گرفتن ، بی‌اعتبار شدن)

 
 

دل واپسی-نگرانی-اضطراب

تند نویسی-سریع نویسی

ته بساط-باقی مانده ی وسایل زندگی و کسب و کار
حیدری و نعمتی-گروه های دشمن هم

با آب و تاب-با شرح و تفصیل

خدا بیامرز-مرحوم-مغفور

خر پشته-پشته ی بزرگ سقف شکم داری که روی ایوان و راه پله می سازند

پر روده-پرچانه-روده دراز

جیب کسی را خالی کردن-پول های کسی را ربودن
 

جار-چلچراغ-شمعدان

دود و دم داشتن-بساط چای و قلیان یا تریاک گستردن

اسب چوبین(تابوت)

بی بته-بی اصل و نصب-بی پدر و مادر
رشته ی کلام به دست گرفتن-آغاز به سخن کردن-سخن را دنبال کردن
رو شدن دست کسی-مچ کسی باز شدن-حیله ی کسی آشکار شدن

زیر جلکی-پنهانی

دیدن دم کسی-دم کسی را دیدن

این هلو این هم گلو(مثل آب خوردن، انجام این کار بسیار آسان است)
تعارف کردن-کسی را به گرفتن چیزی خواندن
حرامزادگی-بد ذاتی-مکر

اجباری بردن(کسی را به خدمت سربازی بردن)

چنگولک-سست و ضعیف
باریک شدن-دقت کردن-در بحر چیزی رفتن

دستم به دامنت-به یاری ات سخت نیاز دارم

دوا-واجبی-مشروبات الکلی

دهن کسی را آب انداختن-کسی را به طمع انداختن-میل شدید در کسی ایجاد کردن

پا جای پای کسی گذاشتن-از کسی تقلید و پی روی کردن

تازه وارد-کسی که تازه وارد شده است

زبان گرفتن-کسی را با زبان خوش آرام کردن

حساب با کسی نداشتن-مدیون کسی نداشتن

خوش سر و زبان-خوش سخن-شیرین گفتار-حراف

بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان

زرت و زبیل-آت و آشغال-خرده ریزهای کم ارزش

پینه-وصله-پوست سخت شده

بی چیز-تهی دست-فقیر

دوا درمان-مداوا-معالجه

از دولت سر-به لطف کسی-از برکت وجود کسی

دست آخر-سرانجام-آخر سر-آخر کاری

پنجول-پنجه ی گربه و مانند آن
تشنه ی چیزی بودن-یه چیزی سخت اشتیاق داشتن

آه از نهاد کسی برآمدن(نهایت تاسف به کسی دست دادن)

 

چوب دو سر گُهی-نگا. چوب دو سر طلا
آب پاکی روی دست کسی ریختن(کسی را کاملن ناامید کردن)

پِخ-صدایی برای ترسانیدن کسی

دمدمی-دو دل-مردد-کسی که هر ساعت خوی و حالت دیگری دارد
پشتی-بالش-حمایت
چهار چنگول شدن-خشک شدن اعضای بدن
بریده بریده-منقطع-پاره پاره-گسسته
آستین از دهان برداشتن(خندیدن)

از آب گل آلود ماهی گرفتن(از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن)

راسته کردن-حساب گِرد کردن اعداد

دمرو-کسی که دمر خوابیده
زیر سر کسی بلند بودن-فریفته شدن به وعده های به تر-کسی که روزگار ناداری خود را فراموش کرده است
د ِ-پس-آخر
آستین از دهان برداشتن-خندیدن

خوار و خفیف-ذلیل-بدبخت

روبند کردن-کسی را به رودربایستی به کاری واداشتن

انگولک کردن(سر به سر گذاشتن، با انگشت به چیزی ور رفتن، انگشت رساندن)
آب نمک زدن-با شیرین زبانی گفتن

به غوره مویز شدن-آموزش ندیده و بی تجربه ادعا داشتن

تخت خوابیدن-راحت و آسوده خوابیدن
دُم بریده-زرنگ و ناقلا-بدجنس

چشم مالیدن-هوشیار شدن-از غفلت در آمدن

 

ذات کسی خراب بودن-بد اصل و نسب بودن-اصالت نداشتن-بد جنس بودن

 

باردار-آبستن-حامله

از دماغ فیل افتادن-بسیار متکبر و خودبین بودن

خرچنگ قورباغه-کج و معوج-درهم و برهم

پایان نامه-رساله ی پایان تحصیل

دو لا پهنا حساب کردن-دو برابر بهای خقیقی حساب کردن

بد خواب شدن-بی خواب شدن-خواب آسوده نکردن

دو پولی-کالای بی ارزش

 
حساب کسی را رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن
بجا-شایسته-در هنگام مناسب
از حساب پرت بودن(در اشتباه بودن)
چراغ خواب-چراغ کم نوری در اتاق خواب

دُوال پا-آدم سمج

از زور پسی به گربه آقا عمو گفتن(با دشمنی که دفع آن نمی‌توان، مدارا کردن)

دو بامبی-دو دستی-با دو دست
درز گرفته-کوتاه کرده

چپ بودن خواب زن-خلاف شدن آن چه زن در خواب بیند

دردانه ی حسن کبابی-بچه ی لوس

روی کسی را به زمین انداختن-درخواست کسی را رد کردن

خنک کردن-سرد کردن

 
روگیری-چهره پوشاندن از نامحرم-شرم و حیا

چشم کار کردن-دیدن

پیسی سر کسی در آوردن-با کسی نهایت بدرفتاری را کردن

آبی از کسی گرم نشدن-بهره‌ای از کسی نبردن
بوی قرمه سبزی دادن سر-با زدن حرف های خطرناک موجب خطر جانی یا دردسر خود شدن

پیله کردن دندان-ورم کردن لثه

حوصله داشتن-حال مساعد داشتن-تحمل داشتن

آفتاب‌زردی(غروب آفتاب)

رُک زده-زل زده-خیره شده
 

خر کسی را نعل کردن-رشوه دادن-سبیل کسی را چرب کردن-راضی کردن

پیش پیشکی-از پیش

پنبه ی کسی را زدن-کسی را افشا و بی اعتبار کردن

از زیر سنگ در آوردن-چیزی را هر چند نایاب و تهیه‌اش دشوار باشد به دست آوردن

از ریش کسی دست برداشتن-کسی را به حال خود گذاشتن

بش باد-حقش باشد-هنگامی که کسی به دشمنان دین لعنت بفرستد-شنوندگان این جمله را می گویند.

بر خر مراد سوار شدن-موفق شدن-به آرزوی خود رسیدن
از بر بودن(مطلبی را در حافظه داشتن)
جسته گریخته-گاه گاه-اتفاقی

ژیلت-نیم تنه ی بدون آستین و جلو باز

خلا-مستراح

از چیزی گلی چیدن-از چیزی بهره بردن

چنار عباس علی-متلک بد

حق نشناس-نا سپاس

آلاپلنگی(مثل پوست پلنگ، گل باقالی)

بی رگ-بی غیرت-بی حس

التفاتی(داده شده، مرحمتی، اعطا شده)

پِرک-بوی ترشیدگی-بوی ماندگی

زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی

خون کسی از خون دیگری رنگین تر بودن-همسان و هم ارز نبودن-کسی بر کسی ترجیح داشتن

آه از نهاد کسی برآمدن-نهایت تاسف به کسی دست دادن

الدرم بلدرم کردن(بد و بیراه گفتن، ناسزا گفتن)

 

تپل مپل-چاق و چله

خود را شناختن-به حد بلوغ رسیدن

رحمت به . . .-صد رحمت به-هنگام برتری دادن چیزی به کار می رود: رحمت به آب حمام

بلا به سر کسی آوردن-کسی را به زحمت و دردسر انداختن-به کسی آسیب رساندن

دعوا کردن-نزاع کردن-زد و خورد کردن

از چنگ دزد در آمدن و به دام رمال افتادن-از باران به ناودان پناه آوردن
پینه-وصله-پوست سخت شده

 

چیز فهم-عاقل و فهمیده

برداشتن کلاه کسی-کسی را گول زدن-فریب دادن

حال آمدن-بهبود یافتن-سرحال شدن-چاق شدن

آب در هاون کوفتن-کار بی‌هوده کردن

بز گرفتن-جنس ارزان و پر سود گیر آوردن

از قماش چیزی (کسی) بودن(از جنس چیزی بودن، از تیپ کسی بودن)

ذِله شدن-ذله آمدن

 

بی وقت-نابهنگام-بی موقع

خرچنگ قورباغه-کج و معوج-درهم و برهم

آتشِ بسته-طلا

دَم باریک-نوعی انبردست که نوک آن باریک و دراز است

ریش از دست کسی خلاص کردن-خود را رها کردن-در رفتن
بند زدن-به یکدیگر وصل کردن-به هم چسباندن

جیب بر-دزدی که در جیب دیگران دست می برد

به کیشی آمدن و به خیشی رفتن-بی اعتبار و بی ثبات بودن
چشم باباقوری-نابینا-کور
خاطر نشان کردن-یادآوری کردن-تذکر دادن

آمده-شوخی و لطیفه
آدم بی‌سر و پا-متضاد آدم درست‌وحسابی

 

آب نخوردن(درنگ نکردن)

 

خواب زده-خواب آلود-خواب گرفته

روغن ریختن و عسل جمع کردن-نهایت پاکیزگی و نظافت

حلال-زن یا شوهر

جیک جیک-آواز پرندگان-سخنی که فهمیده نمی شود

بامبول در آوردن-حقه و کلک زدن

زیج نشستن-خانه نشین شدن-انزوا گزیدن-از دوستان بریدن
به دستبوس کسی رفتن-به خدمت کسی رفتن-شرفیاب شدن

دست کج-نامطمئن-دزد

ترق و تروق-سر و صدای به هم خوردن دو یا چند چیز

پیزی-مقعد-نیروی مقاومت و پشتکار

پُخ-واژه ی ترکی به معنی مدفوع

پای چیزی را جور کردن-وسیله ی انجام کاری را فراهم کردن

حلال زادگی-حلال زاده بودن-درست کردار بودن
اسباب‌چینی-دسیسه‌چینی-توطئه‌چینی

آمدیم (و) . . .(فرض کنیم که)

آلاف و الوف(مال و ثروت، جاه و مقام)
آرتیست‌بازی(انجام کارهای غیرعادی)

 
به توپ بستن-باران گلوله ی توپ بر جایی ریختن

دست تنها-بی یار-تنها
دو رانو نشستن-نشستن چون شتر که نشانه ی ادب است
چشم و همچشمی-رقابت

چهار عمل اصلی-جمع و تفریق و ضرب و تقسیم

خرده خرده-کم کم-رفته رفته
به دق آوردن کسی-تا سر حد بیماری روحی یا مرگ کسی را رنج دادن
دانگ-یک ششم-سهم-قسمت

چادر چاقچور-لباس بیرون رفتن زن با حجاب ایرانی در گذشته

دزدی گرگی-دله دزدی

دیدن کردن-عیادت کردن-زیارت کردن-ملاقات کردن

 
در لفافه سخن گفتن-پوشیده و کنایه آمیز سخن گفتن

بریدن از کسی یا چیزی-دست کشیدن از چیزی-ترک کردن-قطع رابطه و دوستی

به هوس چیزی افتادن-مایل به چیزی شدن-به یاد چیزی افتادن و آن را خواستن

تا خرخره زیر قرض بودن-وام بسیار داشتن

تنگ-بسیار نزدیک-چسبیده
خشتک دراندن-نگا. خشتک پاره کردن
خوره-جذام-آکله

افسار کسی را شل کردن-به کسی آزادی کمی دادن

پرواربندی-پرورش گاو گوسفند برای سر بریدن

از آب گل آلود ماهی گرفتن-از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن

از بر بودن(مطلبی را در حافظه داشتن)

انداختنی(جنس نامرغوب)

دست به چیزی شدن-بی درنگ آن چیز را برداشتن-آماده ی استفاده از آن چیز شدن

چشم نازک کردن-ناز و افاده کردن

دم و دستگاه-ثروت-بیا و برو-تجمل-مکنت و دارایی

درق درق-صدای خوردن دو چیز سخت به هم

پر پر کردن گل-کندن و پراکندن برگ های گل

آب را گل آلود کردن(برای سود خود کارها را به هم زدن)

خَنج-ناخن کشیدن بر چیزی

 
حمله گرفتن-غش کردن