نایاب ترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 430

 

پر ادعا-متکبر-از خود راضی-قمپز در کن

ارنعوت-آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف

پای چیزی ایستادن-از چیزی دفاع کردن
برخورد کردن به تریج قبای کسی-گران آمدن-بی دلیل ناراحت شدن-به کسی توهین شدن
زیر در رو-گریزان-گریز پا-شانه خالی کن

چوب علی موجود-چوب کج و معوج درویشان

رای دیدن-در داوری بی طرف نبودن و ملاحظه ی یکی از طرفین را کردن

زردی کشیدن-تحمل کردن-سختی دیدن-انتظار کشیدن

رساندن-خبر یا اطلاعاتی را محرمانه به کسی دادن

از پس چیزی (کسی) بر آمدن(توان انجام کاری را داشتن، توان هماوردی با کسی را داشتن)

پیش پای کسی-لحظه ای پیش از آمدن کسی

 

خایه-بیضه-جرات

امان دادن-کسی را پناه دادن-از گناه کسی گذشتن

حرام و حرس-ریخت و پاش
 

چاقاله ،-چغاله میوه ی هسته دار نارس

دعوا-مشاجره-نزاع-بازخواست و سرزنش

تو تاریکی رقصیدن-بدون آگاهی کاری را کردن-بی موقع کاری را کردن

بوی الرحمان کسی بلند شدن-نزدیک به مرگ شدن-مردن

خواه و ناخواه-از روی میل یا اجبار

از سر کسی افتادن-عادتی را ترک کردن

بساط-جایی در کنار خیابان که دستفروشان کالاهای خود را عرضه می کنند

دلداری دادن-تسلی دادن

تَپوک-ضربه ی دست یا پا

 
دار-داربست قالی-چوبه ی اعدام

دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن

 

جفتک چارکش زدن-کنایه از جفتک زدن

 

خیار شور-خیار سبز که مدتی در آب نمک بخوابانند

تیز بزی-فورن-بی درنگ

به غوره مویز شدن-آموزش ندیده و بی تجربه ادعا داشتن

چشم روشنی-چیزی که برای خوشامدگویی برای کسی می برند

پِخ-صدایی برای ترسانیدن کسی

تخت و تبار-خوب و رو به راه

درآوردن دلی از عزا-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل و مطبوعی خوردن-به خوشی و راحتی ساعتی را گذراندن

پل کسی آن سر آب بودن-کار کسی بسیار خراب بودن

در بحر چیزی رفتن-در چیزی دقیق شدن-سخت متوجه ی چیزی شدن
خروس جنگی-کسی که به اندک چیزی به ستیزه برمی خیزد

پشمالو-دارای موهای بسیار

رو به رو شدن-برخورد کردن-ملاقات کردن-مواجهه شدن

دسته چاقو نشستن-نشستن روی دو پا و بغل کردن دو رانو-چمباتمه نشستن

دو پا در یک کفش کردن-سماجت و اصرار کردن

دهن کسی را سرویس کردن-کسی را خونین و مالین کردن-به حساب کسی رسیدن

دلچرک-ناخوشایند-دارای اکراه

آفتابه خرج لحیم(بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن)

آهنگ ریپ‌دار-آهنگی که یک ضرب آن کم باشد

پا روی دم کسی گذاشتن-کسی را آزردن و به کینه جویی برانگیختن

پیش کرایه-کرایه ای که در مبدا پرداخت می شود

زیر بار رفتن-قانع شدن-تحمل کردن

 

تا گلو زیر بار قرض بودن-قرض بسیار داشتن
از پارو بالا رفتن پول(ثروت بسیار داشتن)

حرف شنو-سر به را-مطیع

خوابگوشی-سیلی-کشیده

از یک قماش بودن(سر و ته یک کرباس بودن)

از دروازه نگذشتن، از سوراخ سوزن گذشتن-حالاتی بی‌ثبات و بسیار متضاد داشتن

زحمت کش-کارگر-پیشه ور

از حال رفتن-بی‌حال شدن-غش کردن

خودفروشی کردن-فاخشگی کردن-خیانت کردن
اُق گرفتن-حالت تهوع پیدا کردن

جفتک زن-لگد زن

به کوری چشم کسی-بر خلاف میل کسی

اسم درگوشی(نام دوم فرد مسلمان که نام یکی از امامان است)

جسته دوزی-نوعی دوختن

 

راست راستی-حقیقتن-واقعن

دوا خور-معتاد به الکل

باد به آستین کسی کردن-کسی را به کاری تحریک کردن

دست به روی کسی بلند کردن-کسی را کتک زدن

 
دو قورت و نیمش باقی بودن-با وجود بهره بردن فراوان هنوز ناسپاس بودن

باری به هر جهت کردن-در انجام کاری تعلل و تردید کردن

بازی در آوردن-بهانه آوردن-دبه در آوردن

 
خرمن-انبوه و پرپشت

زیر و بالا گفتن-دشنام های زشت به کسی دادن

چشم و دل پاک-کسی که به دیده ی بد به ناموس دیگران نگاه نکند

خاطر جمع-مطمئن
از چشم کسی دیدن-کسی را مسئول چیزی دانستن

خود را گم کردن-خود را برتر از آن که هست دانستن-سابقه ی خود را فراموش کردن

چشم روشنی-چیزی که برای خوشامدگویی برای کسی می برند

پشت بندی کردن-به انتظار غذا چیز مختصری خوردن

خیس آب شدن-سر تا پا تر شدن
زبان کوچکه-زبان کوچک

چرک گرفتن-کثیف شدن-پاک کردن چرک

 

حساب کشیدن-حساب خواستن

دست پایین را گرفتن-کم ارزش و ناتوان فرض کردن

تازه داماد-پسری که تازه ازدواج کرده است

پیش بُر-کسی که زود کار را پایان می دهد

زننده-زشت-نامطبوع-نفرت انگیز

پِندِر-لوازم فرسوده و ناچیز و کم بها

این جور که بویش می‌آید(چنان که از ظواهر امر پیدا است، از فرار معلوم)

حرف توی دهن کسی گذاشتن-سخنی را به کسی یاد دادن-تلقین کردن

تو کله ی کسی کردن-چیزی را به سختی به کسی آموختن

دست کسی آمدن-آگاهی پیدا کردن-فهمیدن-بو بردن

دست به سر و روی کسی کشیدن-کسی را نوازش کردن-کسی را اندکی آرایش کردن

خیر مقدم-خوش آمد

خیس کرده-تر کرده-در آب قرار داده

 
جرواجر کردن-پاره پاره کردن

باطله-چیزی که ارزش خود را از دست داده است

خیت کردن-شرمنده کردن-کنفت کردن-بور کردن

چَپَل-چَپَل کسی که خود را به چیزهای ناشایست آلوده کند-نکبتی

از بام خواندن و از در راندن(خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن)

پوست سگ به روی خود کشیدن-بی شرمی را به نهایت رساندن

بیراهه-راه میان بر ولی دشوار
بند-ریسمان-طناب-رشته

دم به تله ندادن-با احتیاط رفتار کردن-خطر نکردن

 

زهر چشم از کسی گرفتن-ترساندن-چنان تنبیه کردن که دیگر جرات تکرار خطا نباشد

تو هچل افتادن-به دردسر افتادن-دچار مشکل شدن

آیَم سایَم(گاه‌کاهی)

برو برگرد-چون و چرا

آل آروادی(زن سخت بی‌حیا و بد‌رفتار)

بغل خوابی کردن-نزدیکی کردن
جد کمر زده-در نفرین به سید می گویند-یعنی جدش او را به سزایش برساند
از راه به‌در بردن(فریب دادن، اغوا کردن)

چاپچی-دروغ گو-لاف زن

باریک-دقیق-حساس

دهنه سرخود-بی بند و بار

رجز خوانی-لاف زنی-دعوی

چیز خور-مسموم شده

درآمد-عایدی

پیداش کردن-کسی را یافتن-گیر آوردن
تا-لنگه-همتا

چشم خوردن-نظر خوردن

به هم خوردن حال-استفراغ کردن-بالا آوردن
افسارگسیخته(سرکش)

جلو بُر شدن-مورد حمله قرار گرفتن

تو نخ کسی یا چیزی بودن یا رفتن-کسی یا چیزی را پاییدن و زیر نظر داشتن

آوردن(باعث شدن، ایجاد کردن)

خیس گذاشتن-در آب ریختن آرد برای تهیه ی خمیر

رمباندن-خراب کردن

جو گندمی-مویی که تک تک سفید شده است-موی سیاه و سفید

از تو چه پنهان-راستش را بخواهی

جُربزه-قدرت-توانایی

زبان را گاز گرفتن-از گفتن سخنی پشیمان شدن

تنبل خان-تن پرور
راه بردن-بلد بودن-دانستن-اداره کردن-سامان دادن

حسرت به دل-آن که دیری است آرزوی چیزی را دارد
دوز و کلک-توطئه-مقدمات طرح کاری نامشروع
زبان گرفتن-کسی را با زبان خوش آرام کردن

زنبور زدن-نیش زدن زنبور

 

دروغ دون-مطالب نادرست و سراسر دروغ

 

ارنعوت(آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف)

آتش‌پا(فرز و چالاک، بی قرار)

پاپی چیزی بودن-چیزی را دنبال کردن-به چیزی محل گذاشتن

اسم شب(کلمه‌ی رمز برای عبور به هنگام شب)

تخم شر-مردم آزار- شرور

تیک تیک لرزی-دن به شدت لرزیدن
چشم شور-آن که چشم زخم زند

آفتاب روی پشت بام جمع کردن-کاملا تنگدست بودن

دُم عَلم کردن-اظهار وجود کردن-حالت تعرض به خود گرفتن

خواب از سر کسی پریدن-نگا. پریدن خواب از سر کسی
تو سر کسی زدن بر کسب-منت گذاشتن-به رخ کسی کشیدن

پاشنه بلند-کفش زنانه با پاشنه های بلند

رد دادن-به غفلت کسی یا چیزی را از زیر دست رد کردن-صرف نظر کردن

دنده نهادن-قبول کردن-رغبت کردن
خراب-از کار افتاده-دارای اختلال-فاسد-منحرف اخلاقی
حساب پس گرفتن-به روشن کردن حساب واداشتن

بالا خانه-اتاقی که بر روی آخرین طبقه ساخته می شود

زیر لبی-زیر زبانی

به کرسی نشاندن حرف-سخن خود را تحمیل کردن-مقصود خود را ثابت کردن

رشته برشته-حرف های بی هوده و بی معنی

خر تب کرده-به تمسخر به کسی می گویند که در هوای گرم لباس بسیار کلفت بپوشد
چغلی کردن-شکایت کردن

استکانی زدن(می‌خوارگی اندکی کردن)

بَرج-خرج های خارج از خانه

بار فروش-فروشنده ی میوه و خواربار در میدان

پا گشا-نخستین دعوت خویشاوندان از عروس و داماد
جزوه-کتابچه-دفترچه

 

 

پس انداز کردن-پول کنار گذاشتن-صرفه جویی کردن

دالبُر-بریده چون دال-منحنی وار بریدن

پلاسیدن-پژمرده شدن-از دست رفتن تازگی و شادابی

 
روی داریه ریختن-رسوا و بی آبرو کردن-برملا کردن-آشکار کردن

بند نشدن سنگ روی سنگ-نا آرام بودن اوضاع-وجود نداشتن نظم و امنیت
خر کریم را نعل کردن-رشوه دادن-راضی کردن

جو گندمی-مویی که تک تک سفید شده است-موی سیاه و سفید
از آب روغن گرفتن-از هر اتفاقی بهره برداشتن
تشر تو شور کردن-هرت و پورت کردن
زُهم-بوی تند و زننده ی گوشت گندیده یا تخم مرغ فاسد

پاتیل کسی در رفتن-تاب نیاوردن-ناتوان شدن

 

چتری-به شکل نیم دایره-قوسی

از کسی خوردن-توانایی مقابله با کسی را نداشتن

به جلز و ولز افتادن-به گریه و التماس افتادن

جمال کسی را عشق است-کسی را دوست داشتن-دیدار کسی را به فال نیک گرفتن

بلد-راهنما-کسی که راه را می شناسد

زاییدن گاو کسی-به دردسر بزرگی گرفتار آمدن

دسته کلید-مجموعه ی کلیدها در یک حلقه یا بند

از خر افتادن-نابود شدن-مردن

از چیزی گلی چیدن(از چیزی بهره بردن)
چوب حرفی-چوب کوچکی که به دست کودکان می دادند تا روی سطر های کتاب بگذارد و آن ها را بخواند

 

انگشت بر حرف نهادن(ایراد گرفتن، نکته‌گیری کردن، اعتراض کردن)

چشم کار کردن-دیدن
خنگ-نادان-ابله-کودن

 

دست بر قضا-از قضا-به طور غیر منتظره-ناگهان

از خیر چیزی گذشتن-از چیزی صرفنظر کردن

امان کسی را بریدن(کسی را درمانده و بیچاره کردن)

پای چیزی را جور کردن-وسیله ی انجام کاری را فراهم کردن

رضا قورتکی-بی حساب و کتاب-بی اساس
ازخداخواسته-آرزومند-مشتاق

اجابت کردن معده(قضای حاجت)

البرز(بلندقامت، دلیر)

خراب شدن بر سر کسی-نزد کسی بار و بندیل گشادن و ماندن

زنگوله پای تابوت-فرزند مرد یا زن پیر
آخش درآمدن-از درد نالیدن

جمع و جور-منظم و مرتب

خرده پا-کاسبان جزء و کم سرمایه

بالا تنه-از کمر به بالای بدن
افتادن به گردن کسی-به کسی تحمیل شدن

ژوری-هیئت داوران

اوراق شدن-از هم پاشیدن-از کار افتادن

دو لُپی خوردن-دو لُپه خوردن-هم از آخور خوردن-هم از توبره

زن-عاری از مردانگی-ناجوانمرد-ترسو

دود-دخانیات-مواد مخدر

زت زیاد-کوناه شده ی “عزت زیاد” در زبان لوطی ها

 

پا بر جا-ثابت قدم-استوار

تلمبار- تل انبار

آقبانو-نوعی پارچه‌ی نخی نازک

دم به ساعت-هر ساعت-هر لحظه

استخوان‌بندی-درست کردن انگاره و طرح

افسارگسیخته(سرکش)

بچه ی-اهل ِ

 

رشته برشته-حرف های بی هوده و بی معنی

بگو بخند-خوش مشرب-بذله گو

خواب نامه-کتابی که در آن تعبیر خواب ها نوشته شده است
پا سوز-عاشق شیفته

به تیر غیب گرفتار شدن-دچار حادثه ی ناگهانی شدن-ناگهانی فوت کردن

جیب خالی پز عالی-کسی که در عین تهی دستی افاده دارد و خودش را با ظاهرسازی بگیرد

به پیش-فرمان نظامی برای حرکت سپاهیان به جلو

الف الف کردن-قاچ‌قاچ کردن

 
آمد نیامد(فرخنده بودن و نبودن)

بار گذاشتن-نهادن ظرف غذا بر اجاق برای پخته شدن

 
تند نویسی-سریع نویسی

اردک‌پرانی-از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن

تو دل شیر رفتن-جرات فراوان داشتن

خرفهم-فهماندن به ابله-شیر فهم

با پنبه سر بریدن-با نرمی و تدبیر آزار و آسیب رساندن

از گرد راه رسیده-تازه‌وارد-هنوز به کار دیگری نپرداخته

دراز کش-افتاده-خوابیده

باور کسی شدن-گرفتار توهم شدن-تحسین و تمجید دیگران را حقیقت دانستن
ابنه‌ای(کسی که با شوخی‌های زشت و حرکات جلف وسیله‌ی آزار خود را فراهم می‌آورد)

به پای کسی زحمت کشیدن-برای کسی زحمت کشیدن

دور اندیشی-پایان نگری-عاقبت اندیشی

زیر تشکی-رشوه

دل خالی کردن-کین خود را گرفتن-از رنج دشمن شاد شدن

از آب درآوردن-عمل آوردن-انجام دادن

جا ماندن-فراموش شدن

بار فروش-فروشنده ی میوه و خواربار در میدان

از سر کسی زیاد بودن(بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن)

حقه به کار بردن-کسی را فریب دادن

چاروادار قمی بودن-هم از توبره خوردن-هم از آخور
خواستگار-کسی که به پسندیدن و گُزیدن دختر یا زنی می فرستند
تک و تنها-یکه و تنها-به تنهایی

اسب چپ با همدیگر بستن(با هم کینه و دشمنی داشتن)

امن و امان-بدون بیم و هراس

حکیم فرموده-فرمان قاطع و لازم الاجرا

اختلاط کردن(بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن)

پدر کشتگی-دشمنی شدید-کینه

از پا در آوردن-سخت فرسوده و از کار افتاده کردن
آب مروارید(تار شدن عدسی چشم)

پِق-صدای خنده ی ناگهانی

رنگ کردن کسی-گول زدن-فریب دادن کسی

بردن از رو- از رو بردن

آرتیست‌بازی-انجام کارهای غیرعادی

دلخوری-گله-شکایت-اوقات تلخی

 

پا گشا-نخستین دعوت خویشاوندان از عروس و داماد
پاچه گیر-کسی که بی مقدمه کسی را بیازارد

پول ساز-کسی که کارهایش موجب در آمدن پول بسیار شود

آب نخوردن-درنگ نکردن

 
بد چشم-شور چشم-آن که چشم زخم برساند-مردی که به زنان نامحرم با شهوت بنگرد
خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند
رنگ و وارنگ-رنگارنگ-به رنگ های گوناگون-از همه نوع

 

ته ریش-ریش اندک

زیر شلواری-زیر جامه

 

پای کسی جایی بند نبودن-هیچ اعتباری نداشتن

آتش بی‌باد(ظلم، می)

بند آمدن-متوقف شدن

چرخ گوشت-چرخ گوشت خرد کنی

بارانی-اصطلاح دختران دانش آموز : دوست صمیمی و محبوب

از آب درآمدن(نتیجه دادن، تربیت شدن، روشن شدن حقیقت)

ابوطیاره(اتوموبیل کهنه و فرسوده)

وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان)

پرت از مرحله-دور از اصل موضوع

بِدو بِدو-با شتاب-سریع

 

آش شله‌قلمکار-بی‌نظم و قاعده

حاجی خرناس-لولو

 

جوز علی-نامی با تحقیر برای صدا زدن کسی
بر انداز کردن-کسی یا چیزی را عمیقا

استخوان خرد (نرم) کردن(با رنج و زحمت بسیار چیزی به‌دست آوردن، دود چراغ خوردن)

به هم زدن حال-موجب بالا آوردن شدن

بلا نسبت-دور از جانب شما

 

خاج کشیدن-صلیب کشیدن

پوست از سر کسی کندن-کسی را سخت آزار و گوشمالی دادن-کشتن

بیا و برو-دم و دستگاه-قدرت و حشمت
دل آب شدن برای چیزی-بسیار مشتاق چیزی شدن

 
آزگار-زمان دراز
 

زیر پا کردن-پیمودن-همه جا را گشتن

 

خاله ی خر عمه ی گاو-بسیار نفهم-از اصل و نسب نادان

از خوشحالی در پوست نگنجیدن(از شادی سر از پا نشناختن)

از زیر کار در رفتن-تن زدن و نپذیرفتن کاری-کار را جدی نگرفتن

پشتک زدن-معلق زدن-رنگ عوض کردن-تغییر عقیده دادن

از بیخ عرب بودن-یکسره منکر شدن-به‌کلی زیر چیزی زدن

 

 

دست گرفتن کسی-مسخره کردن-به ریشخند گرفتن

اختلاط کردن-بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن

ته گیلاس-نوشیدنی کمی که ته گیلاس مانده است
 

پمپ بنزین-جایی که به وسایل نقلیه بنزین می دهند

چاتمه-چند تفنگ که یه صورت ضربدر به هم تکیه داده اند
جِر گرفتن کسی را-اوقات کسی تلخ شدن
پشت چشم آمدن-ناز و افاده کردن- ابرو نازک کردن
زاغ گرفتن-مسخره کردن-شیشکی بستن

خاک برداری-بردن خاک های اضافی برای آماده کردن زمین ساختمان
حشری-شهوت ران-پر شهوت
دهان پر کن-بدون ارزش و اهمیت واقعی

 

خر کسی از کرگی دم نداشتن-از حق خود گذشتن-از حرف خود برگشتن

آوردن-باعث شدن-ایجاد کردن

تسبیح انداختن-یک یک دانه های تسبیح را از زیر انگشتان گذرانیدن

آتش‌بیار معرکه(فتنه‌انگیز میان دو دشمن)

تن در دادن-به کاری حاضر شدن-انجام کاری را پذیرفتن

چُس بی طهارت-آدم حقیری که پایش را از گلیمش بیرون می گذارد

چیز خور-مسموم شده

با یک دست چند هندوانه برداشتن-در آن واحد چند کار انجام دادن

بغل زدن-زیر بازو گرفتن

روضه خواندن-سخنان بی فایده گفتن-آه و ناله کردن

زیر دم سستی-انحراف اخلاقی

پیزه شُل-آن که شکمش روان باشد-ضعیف-سست
باد خوردن-هوا خوردن

 

 

رو به قبله بودن-در خال مرگ بودن

دق کردن-از غصه مردن

خدا روز بد نده-چشم بد دور-روز بد نبینید
پا را توی یک کفش کردن-پافشاری کردن روی عقیده ی خود-لج کردن
 

ترشی انداختن-ترشی درست کردن-بی استفاده گذاشتن و به کسی ندادن چیزی
رو آمدن-به جایی رسیدن-ترقی کردن-ثروتمند شدن
از خنده روده بر شدن-از شدت خنده بی‌حال شدن
چای خانه-محلی که وسایل چای را در آن جا می گذارند-قهوه خانه

اهل کاری بودن(وارد بودن در کاری)

خرج راه-هزینه ی سفر
اهل کاری بودن-وارد بودن در کاری

بازار کوفه- بازار شام

بی در رو-بن بست

از چیزی زدن-از مقدار چیزی کسر کردن

چو-شایعه